دینارکوه آبدانان نگینی پنهان در دل زاگرس با طبیعتی بکر و دست نخورده تاریخی غنی و تنوع زیستی بی نظیر مقصدی ایده آل برای طبیعت گردان و علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ است. این منطقه حفاظت شده با پوشش گیاهی انبوه گونه های جانوری متنوع چشمه های زلال و آثار باستانی ارزشمند تجربه ای فراموش نشدنی را برای هر بازدیدکننده ای رقم می زند. متاسفانه در سال های اخیر این منطقه با چالش های زیست محیطی جدی روبرو شده است که نیازمند توجه و اقدام فوری است. این مقاله به بررسی جامع دینارکوه آبدانان شامل موقعیت جغرافیایی آب و هوا پوشش گیاهی گونه های جانوری منابع آب تهدیدات زیست محیطی و جاذبه های گردشگری آن می پردازد تا ضمن معرفی این منطقه زیبا به اهمیت حفاظت از آن نیز تاکید شود.
منطقه حفاظت شده دینار کوه
منطقه حفاظت شده دینارکوه با وسعتی حدود 40579 هکتار در سال 1380 به عنوان یک منطقه حفاظت شده جنگلی به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوست. این منطقه بخشی از رشته کوه زاگرس است و در جنوب استان ایلام بین شهرستان های آبدانان و دهلران واقع شده است. دینارکوه به دلیل داشتن پوشش جنگلی متراکم تنوع زیستی بالا منابع آب فراوان و چشم اندازهای طبیعی زیبا از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به عنوان یکی از مهم ترین مناطق حفاظت شده استان ایلام شناخته می شود.
تاریخچه حفاظت از منطقه
سابقه حفاظت از دینارکوه به قبل از ثبت رسمی آن به عنوان منطقه حفاظت شده بازمی گردد. پیش از این جوامع محلی و عشایر منطقه به طور سنتی نقش مهمی در حفظ منابع طبیعی و حیات وحش دینارکوه ایفا می کردند. با این حال با افزایش جمعیت و تغییر در شیوه های زندگی فشار بر منابع طبیعی منطقه افزایش یافت و ضرورت حفاظت رسمی از آن احساس شد. در نهایت با پیگیری های سازمان حفاظت محیط زیست و تصویب شورای عالی محیط زیست دینارکوه به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد و برنامه های حفاظتی برای آن تدوین و اجرا گردید.
درباره منطقه حفاظت شده دینار کوه
منطقه حفاظت شده دینارکوه با داشتن طبیعتی بکر و دست نخورده زیستگاه گونه های گیاهی و جانوری متنوعی است که برخی از آن ها در معرض خطر انقراض قرار دارند. این منطقه علاوه بر ارزش زیست محیطی دارای ارزش های فرهنگی و تاریخی نیز هست و آثار باستانی متعددی در آن یافت شده است. دینارکوه با داشتن پتانسیل های گردشگری فراوان می تواند نقش مهمی در توسعه پایدار منطقه ایفا کند اما توسعه گردشگری در این منطقه باید با رعایت اصول حفاظت از محیط زیست و حفظ منابع طبیعی صورت گیرد.
موقعیت جغرافیایی
دینارکوه در جنوب استان ایلام و بین شهرستان های آبدانان و دهلران قرار گرفته است. این منطقه در مختصات جغرافیایی ۴۷ درجه تا ۴۷ درجه و ۳۰ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۵۰ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۸ دقیقه عرض شمالی واقع شده است. دینارکوه بخشی از رشته کوه زاگرس است و از شمال به کبیرکوه از جنوب به دشت دهلران از شرق به شهرستان آبدانان و از غرب به مرز استان لرستان محدود می شود. این موقعیت جغرافیایی خاص باعث شده است که دینارکوه دارای آب و هوای معتدل کوهستانی و پوشش گیاهی و جانوری متنوع باشد.
آب و هوا
آب و هوای دینارکوه معتدل کوهستانی است. میزان بارندگی سالانه در این منطقه حدود 292.2 میلی متر است که بیشترین میزان آن در فصل زمستان رخ می دهد. دمای متوسط سالانه در دینارکوه 25.6 درجه سانتی گراد است. گرم ترین ماه سال مرداد با میانگین دمای 39.1 درجه سانتی گراد و سردترین ماه سال دی با میانگین دمای 12.6 درجه سانتی گراد است. این شرایط آب و هوایی باعث شده است که دینارکوه دارای پوشش گیاهی انبوه و متنوع باشد و زیستگاه مناسبی برای گونه های جانوری مختلف فراهم کند.
وضعیت طبیعی
دینارکوه منطقه ای کوهستانی با ارتفاعات متعدد و دره های عمیق است. بلندترین نقطه این منطقه قله دینارکوه با ارتفاع حدود 2600 متر از سطح دریا است. پوشش گیاهی دینارکوه شامل جنگل های بلوط مراتع و بوته زارها است. جنگل های بلوط بخش عمده ای از پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهند و نقش مهمی در حفظ خاک و تنظیم آب دارند. دینارکوه دارای منابع آب فراوانی است که شامل چشمه ها رودخانه ها و قنات ها می شود. این منابع آب علاوه بر تامین آب مورد نیاز برای مصارف کشاورزی و شرب نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی منطقه ایفا می کنند.
راه های ارتباطی
دسترسی به دینارکوه از طریق جاده آسفالته آبدانان – سایت مخابراتی دینارکوه امکان پذیر است. این جاده از قسمت مرکزی منطقه عبور می کند و دسترسی به بسیاری از نقاط دیدنی و گردشگری دینارکوه را فراهم می کند. علاوه بر این راه های فرعی و مالرو متعددی نیز در داخل منطقه وجود دارند که امکان دسترسی به روستاهای اطراف و مناطق دورافتاده را فراهم می کنند. با این حال برخی از این راه ها به دلیل صعب العبور بودن تنها با وسایل نقلیه مناسب قابل تردد هستند.
روستاهای داخل دینارکوه
در گذشته چندین روستا در داخل منطقه دینارکوه وجود داشتند اما پس از اعلام منطقه به عنوان منطقه حفاظت شده اکثر این روستاها تخلیه شدند و ساکنان آن ها به مناطق دیگر نقل مکان کردند. در حال حاضر تنها چند روستای کوچک در حاشیه منطقه حفاظت شده وجود دارند که ساکنان آن ها به کشاورزی و دامداری مشغول هستند. این روستاها با داشتن فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود می توانند به عنوان جاذبه های گردشگری فرهنگی نیز مورد توجه قرار گیرند.
پوشش گیاهی
پوشش گیاهی دینارکوه بسیار متنوع و غنی است. جنگل های بلوط مهم ترین بخش از پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهند. علاوه بر بلوط گونه های گیاهی دیگری نیز در دینارکوه یافت می شوند که از جمله آن ها می توان به پسته کوهی انجیر کوهی زالزالک کیکم بنه بادام کوهی و گون اشاره کرد. این گیاهان علاوه بر ارزش زیست محیطی دارای ارزش دارویی و صنعتی نیز هستند و می توانند به عنوان منابع درآمدی برای جوامع محلی مورد استفاده قرار گیرند.
گونه های جانوری
دینارکوه زیستگاه گونه های جانوری متنوعی است. این منطقه محل زندگی پستانداران پرندگان خزندگان و دوزیستان مختلف است که برخی از آن ها در معرض خطر انقراض قرار دارند. حفاظت از این گونه های جانوری از اهمیت ویژه ای برخوردار است و نیازمند برنامه ریزی و مدیریت صحیح است. در ادامه به معرفی برخی از مهم ترین گونه های جانوری دینارکوه می پردازیم:
پستانداران
تاکنون 16 گونه پستاندار در دینارکوه شناسایی شده است که از جمله آن ها می توان به پلنگ خرس قهوه ای گرگ کفتار روباه شغال گراز کل و بز قوچ و میش خرگوش سنجاب تشی و خارپشت اشاره کرد. پلنگ به عنوان یکی از گونه های در معرض خطر انقراض از اهمیت ویژه ای برخوردار است و تلاش های زیادی برای حفاظت از آن در دینارکوه صورت گرفته است.
پرندگان
دینارکوه زیستگاه پرندگان متنوعی است که از جمله آن ها می توان به عقاب طلایی شاهین بحری دلیجه کبک تیهو بلدرچین کبوتر قمری جغد شاه بوف هدهد دارکوب و سینه سرخ اشاره کرد. این پرندگان نقش مهمی در کنترل جمعیت حشرات و آفات کشاورزی ایفا می کنند و به حفظ تعادل اکوسیستم کمک می کنند.
خزندگان و دوزیستان
در دینارکوه گونه های مختلفی از خزندگان و دوزیستان نیز یافت می شوند که از جمله آن ها می توان به مار مارمولک لاک پشت وزغ و قورباغه اشاره کرد. این جانوران نقش مهمی در زنجیره غذایی منطقه ایفا می کنند و به حفظ تعادل اکوسیستم کمک می کنند.
منابع آب و چشمه ها
دینارکوه دارای منابع آب فراوانی است که شامل چشمه ها رودخانه ها و قنات ها می شود. این منابع آب علاوه بر تامین آب مورد نیاز برای مصارف کشاورزی و شرب نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی منطقه ایفا می کنند. چشمه های دینارکوه به دلیل داشتن آب زلال و گوارا از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند و به عنوان جاذبه های گردشگری طبیعی نیز مورد توجه قرار می گیرند.
مرگ درختان بلوط منطقه دینار کوه
متاسفانه در سال های اخیر جنگل های بلوط دینارکوه با پدیده مرگ و میر گسترده درختان مواجه شده اند. این پدیده ناشی از عوامل مختلفی از جمله خشکسالی آلودگی هوا هجوم آفات و بیماری ها و تغییرات اقلیمی است. مرگ درختان بلوط باعث کاهش پوشش گیاهی منطقه افزایش فرسایش خاک و کاهش تنوع زیستی شده است و نیازمند اقدام فوری برای جلوگیری از گسترش آن است.
گرد و غبار
پدیده گرد و غبار یکی از مهم ترین عوامل تهدیدکننده جنگل های بلوط دینارکوه است. ذرات معلق در هوا باعث کاهش فتوسنتز درختان آسیب به بافت های گیاهی و افزایش حساسیت آن ها به آفات و بیماری ها می شوند. علاوه بر این گرد و غبار باعث کاهش کیفیت آب و خاک نیز می شود و به طور کلی شرایط زیستی منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد.
آثار باستانی
دینارکوه علاوه بر ارزش های زیست محیطی دارای ارزش های فرهنگی و تاریخی نیز هست و آثار باستانی متعددی در آن یافت شده است. این آثار نشان دهنده قدمت سکونت انسان در این منطقه و اهمیت آن در طول تاریخ است. حفاظت از این آثار باستانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و می تواند به توسعه گردشگری فرهنگی در منطقه کمک کند.
معادن و منابع
در منطقه دینارکوه معادن و منابع طبیعی مختلفی وجود دارد که از جمله آن ها می توان به معادن سنگ آهک گچ خاک رس و منابع نفت و گاز اشاره کرد. بهره برداری از این معادن و منابع می تواند به توسعه اقتصادی منطقه کمک کند اما باید با رعایت اصول حفاظت از محیط زیست و حفظ منابع طبیعی صورت گیرد تا از آسیب به اکوسیستم منطقه جلوگیری شود.
بازدید از منطقه حفاظت شده دینار کوه
بازدید از منطقه حفاظت شده دینارکوه فرصتی بی نظیر برای تجربه طبیعت بکر و دست نخورده آشنایی با گونه های گیاهی و جانوری متنوع و بازدید از آثار باستانی ارزشمند است. برای بازدید از این منطقه باید از سازمان حفاظت محیط زیست مجوز دریافت کرد و به قوانین و مقررات مربوط به مناطق حفاظت شده احترام گذاشت. همچنین باید از آسیب رساندن به طبیعت و حیات وحش منطقه خودداری کرد و در حفظ پاکیزگی و سلامت آن کوشا بود.
علت مرگ جمعی درختان دینارکوه آبدانان چه بود؟
خشکسالی ریزگردها و هجوم نوعی انگل به درختان بلوط از جمله عوامل اصلی مرگ جمعی درختان در دینارکوه آبدانان بودند.
چه چشمه هایی در دینارکوه آبدانان وجود دارد؟
چشمه های چال چاله دره گوش دوله گهت سرداب سرکنه نره کچ مله کور گرتل گاره و پیلوا از جمله چشمه های مهم دینارکوه هستند.
چه آثار باستانی در دینارکوه آبدانان وجود دارد؟
آثار باستانی متعددی در دینارکوه وجود دارد که نشان دهنده قدمت سکونت در این منطقه است اما اطلاعات دقیقی در مورد جزئیات این آثار در دسترس نیست.
چه حیواناتی در منطقه دینارکوه آبدانان زندگی می کنند؟
پلنگ خرس قهوه ای گرگ کفتار روباه کل و بز عقاب طلایی شاهین کبک و تیهو از جمله حیوانات مهمی هستند که در دینارکوه زندگی می کنند.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "دینارکوه آبدانان" هستید؟ با کلیک بر روی گردشگری و اقامتی، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "دینارکوه آبدانان"، کلیک کنید.
