چگونه رابط کاربری را برای کاربران با نیازهای خاص طراحی کنیم؟

طراحی رابط کاربری برای کاربران با نیازهای خاص، یعنی ساختن محصولاتی که همه بتوانند به راحتی ازشون استفاده کنند. این کار با در نظر گرفتن معلولیت های دیداری، شنیداری، حرکتی و شناختی شروع میشه. با رعایت اصول دسترس پذیری، نه تنها تجربه کاربری رو برای این عزیزان بهتر می کنیم، بلکه محصولی فراگیر و کاربرپسند برای همه می سازیم که واقعاً به دردشون می خوره. این موضوع نه فقط یک مسئولیت اخلاقی، بلکه یه فرصت بزرگ برای هر طراح و توسعه دهنده ایه تا محصولش رو به جامعه وسیع تری معرفی کنه و به دسترسی همه به دنیای دیجیتال کمک کنه.

فرض کنید می خواهید یه وب سایت یا اپلیکیشن طراحی کنید. اولین فکری که به ذهن اکثر طراح ها می رسه، اینه که چطور محصولشون رو زیبا و کاربرپسند کنن. اما یه جنبه مهم دیگه هم هست که خیلی وقت ها نادیده گرفته میشه: دسترس پذیری برای کاربران با نیازهای خاص. این گروه از کاربران، که شامل افراد با معلولیت های دیداری، شنیداری، حرکتی یا شناختی هستن، درصد قابل توجهی از جامعه رو تشکیل می دن و حق دارن مثل بقیه به راحتی از محصولات دیجیتال استفاده کنن.

تو این مقاله، می خوایم یه راهنمای جامع و عملی بهت بدیم تا بتونی رابط های کاربری رو جوری طراحی کنی که برای این عزیزان هم قابل استفاده و کاربرپسند باشه. از اصول اولیه تا راهکارهای تخصصی برای هر نوع معلولیت رو بررسی می کنیم تا دیگه هیچ کاربری به خاطر طراحی بد، از محصولت دور نمونه.

چرا باید به فکر طراحی فراگیر باشیم؟

شاید فکر کنی طراحی برای افراد با نیازهای خاص، فقط یه وظیفه اخلاقیه. درسته که این جنبه خیلی مهمه، اما فوایدش خیلی فراتر از این حرفاست! وقتی یه محصول رو جوری طراحی می کنی که همه بتونن ازش استفاده کنن، در واقع داری یه محصول بهتر برای همه می سازی. بیایید ببینیم چرا اینقدر مهمه و چه معنی ای می ده.

تعریف دسترس پذیری (Accessibility) و طراحی فراگیر (Inclusive Design)

شاید این دو تا کلمه رو زیاد شنیده باشی و برات سوال باشه که فرقشون چیه. دسترس پذیری (Accessibility) یعنی طراحی محصولاتی که افراد با معلولیت ها هم بتونن ازشون استفاده کنن. مثلاً یه وب سایت برای یه فرد نابینا، باید طوری باشه که صفحه خوانش بتونه همه محتوا رو بخونه. اما طراحی فراگیر (Inclusive Design) یه پله فراتر میره. این یعنی از همون اول که داری محصول رو طراحی می کنی، به این فکر باشی که چطور می تونی برای طیف وسیعی از افراد با توانایی ها و نیازهای مختلف، تجربه کاربری خوبی خلق کنی. این یعنی به جای اینکه بعداً یه چیزی رو اصلاح کنی تا قابل دسترس بشه، از ابتدا طوری طراحیش کنی که برای همه مناسب باشه.

استاندارد WCAG و اهمیتش

برای اینکه همه چی حساب و کتاب داشته باشه، یه سری دستورالعمل جهانی برای دسترس پذیری محتوای وب وجود داره به اسم WCAG (Web Content Accessibility Guidelines). این دستورالعمل ها به طراح ها و توسعه دهنده ها کمک می کنه تا مطمئن بشن محصولشون برای همه قابل استفاده ست. WCAG سه سطح داره: A، AA و AAA. معمولاً هدف اکثر پروژه ها رسیدن به سطح AA هست که تعادل خوبی بین دسترس پذیری و امکان پذیری پیاده سازی ایجاد می کنه. با رعایت این استانداردها، خیالت راحته که محصولت از نظر قانونی هم مشکلی نداره و یه تجربه کاربری عالی رو ارائه میده.

مزایای طراحی دسترس پذیر

• بهبود UX برای همه: باور کن یا نه، ویژگی های دسترس پذیر اغلب تجربه کاربری رو برای همه بهتر می کنن. مثلاً زیرنویس ویدیوها نه تنها برای ناشنوایان خوبه، بلکه برای کسایی که تو محیط های شلوغ فیلم می بینن یا نمی خوان صدا رو روشن کنن هم مفیده.
• افزایش مخاطب: جامعه افراد با نیازهای خاص، یه بازار بزرگ و مهم رو تشکیل میده. با طراحی دسترس پذیر، مخاطب بیشتری جذب می کنی و مشتری های وفادارت رو افزایش میدی.
• رعایت مسئولیت اجتماعی: این روزها شرکت ها و کسب وکارها بیشتر از قبل به مسئولیت های اجتماعی شون اهمیت می دن. طراحی دسترس پذیر نشون میده که به همه افراد جامعه احترام می ذاری و به فکرشون هستی.
• کاهش ریسک قانونی: تو خیلی از کشورها، قوانین سفت و سختی در مورد دسترس پذیری محصولات دیجیتال وجود داره. با رعایت این اصول، از دردسرهای قانونی و جریمه ها در امان می مونی.
• بهبود سئو: خیلی از روش های بهبود دسترس پذیری، در واقع همون کارهایی هستن که برای بهبود سئو (SEO) انجام می دی! مثلاً استفاده از متن جایگزین برای تصاویر یا ساختار HTML معنایی، هم برای کاربران با نیازهای خاص و هم برای موتورهای جستجو مفیده.

طراحی برای کسایی که خوب نمی بینند (معلولیت های دیداری)

یکی از بزرگترین چالش ها تو دنیای دیجیتال، طراحی برای افرادیه که مشکل بینایی دارن. این گروه شامل نابینایان کامل، کم بینایان و حتی کسایی میشه که کوررنگی دارن. باید طوری طراحی کنیم که هیچ کدوم از این افراد حس نکنن که محدودیت دارن.

نابینایی کامل: چشم های دیجیتالی شما

فکر کن بدون اینکه چیزی ببینی، بخوای با یه وب سایت کار کنی. چه چیزی می تونه کمکت کنه؟ صفحه خوان ها! این نرم افزارها، متن و المان های روی صفحه رو برات می خونن.

صفحه خوان ها (Screen Readers): چطور کار می کنند؟ (VoiceOver, NVDA, JAWS)

کاربران نابینا معمولاً از نرم افزارهای صفحه خوان مثل VoiceOver (تو محصولات اپل)، NVDA یا JAWS (تو ویندوز) استفاده می کنن. این ابزارها محتوای صفحه رو به صورت صوتی یا بریل به کاربر منتقل می کنن. پس خیلی مهمه که محتوای ما جوری باشه که این صفحه خوان ها بتونن به درستی بخوننش.

تگ های ARIA (Accessible Rich Internet Applications): عصای دست نابینایان

تگ های ARIA مثل یه جور لیبل اضافی برای عناصر وب هستن که به صفحه خوان ها می گن اون عنصر چی هست و چه کاری انجام میده. مثلاً اگه یه دکمه داریم که فقط با آیکون نشون داده شده و متن نداره، ARIA می تونه بگه این دکمه برای ارسال نظره.

متن جایگزین (Alt Text) برای تصاویر و گرافیک ها: دیدن از طریق کلمات

وقتی یه عکس تو وب سایتت می ذاری، باید حتماً براش یه متن جایگزین یا Alt Text مناسب بنویسی. این متن رو صفحه خوان برای کاربر نابینا می خونه و بهش میگه تو عکس چی هست. اگه عکس صرفاً تزیینیه، Alt Text رو خالی بذار (alt=).

ساختار معنایی (Semantic HTML) و ترتیب منطقی محتوا: کد رو هم آدم حساب کن!

استفاده از تگ های HTML معنایی مثل <header>، <nav>، <main>، <footer>، <h1> تا <h6> و <p> باعث میشه صفحه خوان ها محتوا رو بهتر درک کنن و به کاربر ارائه بدن. ترتیب منطقی عناصر تو کد هم خیلی مهمه؛ چون صفحه خوان ها به همون ترتیبی که عناصر تو کد هستن، اون ها رو می خونن.

ناوبری کیبورد (Keyboard Navigation) و تمرکز (Focus) واضح: حرکت بدون موس

خیلی از کاربران با نیازهای خاص (و حتی خیلی از کاربرای عادی) ترجیح می دن با کیبورد تو صفحات جابجا بشن. باید مطمئن بشی که همه قسمت های تعاملی سایتت (دکمه ها، لینک ها، فیلدهای فرم) با زدن دکمه Tab قابل دسترسی هستن و وقتی روی عنصری فوکوس میشه، با یه کادر یا رنگ واضح مشخص بشه.

کم بینایی و دید محدود: بزرگتر و واضح تر ببینیم

برای کسایی که دیدشون کمه، خیلی چیزا باید بزرگتر و واضح تر باشن تا بتونن راحت ازشون استفاده کنن.

کنتراست رنگ و اهمیت آن (استانداردهای WCAG برای کنتراست): تفاوت هایی که زندگی می بخشند

یکی از مهمترین چیزا، کنتراست رنگیه. تفاوت رنگ متن با پس زمینه اش باید به اندازه کافی زیاد باشه تا متن به راحتی خونده بشه. WCAG نسبت کنتراست خاصی رو برای متن های مختلف توصیه می کنه که باید رعایتش کنیم. ابزارهای آنلاین زیادی هستن که بهت کمک می کنن این کنتراست رو چک کنی.

اندازه فونت و قابلیت بزرگ نمایی (Zoom): هر کسی نیازهای خودش رو داره

کاربر باید بتونه اندازه فونت رو خودش تغییر بده و صفحه رو بدون اینکه طرحش به هم بریزه، بزرگ نمایی کنه. پس نباید اندازه فونت رو با پیکسل ثابت کنی؛ بهتره از واحدهای نسبی مثل rem یا em استفاده کنی.

فضای سفید (Whitespace) و خوانایی: نفس کشیدن در طراحی

فضای خالی اطراف متن و عناصر، باعث میشه صفحه شلوغ به نظر نرسه و چشم کاربر خسته نشه. متن ها باید پاراگراف های کوتاه داشته باشن و خطوط از هم فاصله کافی داشته باشن.

پشتیبانی از تم های با کنتراست بالا: حق انتخاب کاربر

بعضی از سیستم عامل ها به کاربر اجازه میدن که تم با کنتراست بالا رو فعال کنن. طراحی شما باید جوری باشه که با این تم ها هم خوب کار کنه و اطلاعات مهم رو از دست نده.

فونت های خوانا (Legible Fonts) و سلسله مراتب بصری واضح: چشم نواز و کاربردی

فونت هایی رو انتخاب کن که خوانا باشن، خصوصاً برای متن های طولانی. فونت های بدون سریف (Sans-serif) معمولاً خواناتر هستن. همچنین، با استفاده از اندازه های مختلف فونت، رنگ و بولد کردن، یه سلسله مراتب بصری واضح ایجاد کن تا کاربر بدونه کدوم بخش مهمتره.

کوررنگی (Color Blindness): رنگ ها رو درست نشون بده!

فقط به رنگ اعتماد کردن، می تونه خیلی از کاربران رو دچار مشکل کنه. کوررنگی انواع مختلفی داره و هر کسی ممکنه رنگ ها رو جور دیگه ای ببینه.

عدم اتکا تنها به رنگ برای انتقال اطلاعات (استفاده از آیکون، الگو، متن): آیکون و الگو چاره سازه

اگه می خوای یه پیام مهم رو برسونی، فقط از رنگ استفاده نکن. مثلاً برای نشون دادن خطا، علاوه بر قرمز کردن متن، یه آیکون هشدار هم کنارش بذار یا متن رو هم واضح بنویس خطا رخ داده.

ابزارهای تست کوررنگی (Color Blindness Simulators): خودت رو جای کاربر بذار

قبل از نهایی کردن پالت رنگی، حتماً با استفاده از ابزارهای شبیه ساز کوررنگی، طرحت رو چک کن. این ابزارها نشون میدن که افراد با انواع کوررنگی، طراحی تو رو چطور می بینن.

پالت های رنگی دسترس پذیر: رنگین کمانی برای همه

پالت رنگی ات رو جوری انتخاب کن که حتی اگه رنگ ها به هم نزدیک باشن، تفاوتشون با استفاده از درخشندگی یا کنتراست، قابل تشخیص باشه.

اگه واقعاً می خوای یه طراح حرفه ای باشی، باید بتونی محصولی بسازی که برای همه، از هر سن و با هر توانایی ای، قابل استفاده باشه. این نه فقط یه مزیت رقابتیه، بلکه نشونه ی یه تفکر عمیق و مسئولانه تو طراحی محسوب میشه.

طراحی برای کسایی که نمی شنوند (معلولیت های شنوایی)

تو دنیای امروز که محتوای ویدیویی و صوتی حرف اول رو میزنه، اگه یه کاربر مشکل شنوایی داشته باشه، نباید از این تجربه ها محروم بمونه. برای این عزیزان هم راه حل های هوشمندانه و کاربردی وجود داره.

ناشنوایی و کم شنوایی: جهان بدون صدا، اما با معنا

فکر کن یه ویدیو داری که هیچ زیرنویسی نداره و صدای محیط اطراف هم شلوغه. چطوری می تونی پیام ویدیو رو به یه فرد ناشنوا برسونی؟

متن نویسی (Captioning) و زیرنویس (Subtitles) برای محتوای ویدیویی و صوتی: حرفاتو بنویس

هر ویدیویی که منتشر می کنی، باید حتماً زیرنویس داشته باشه. زیرنویس ها نه تنها برای ناشنوایان و کم شنوایان مفیدن، بلکه برای کسایی که تو محیط های عمومی یا تو سکوت می خوان ویدیو ببینن هم کارایی دارن. مطمئن شو که زیرنویس ها دقیق و همزمان با صدا هستن.

رونوشت (Transcripts) برای پادکست ها و فایل های صوتی: پادکست ها هم نیاز دارن

اگه پادکست یا فایل صوتی داری، حتماً یه رونوشت متنی کامل ازش تهیه کن. این کار به کاربرای ناشنوا اجازه میده که محتوای صوتی رو به صورت متن بخونن. حتی برای کاربرای عادی هم وقتی نمی تونن گوش بدن، این رونوشت خیلی کارآمده.

توصیف صوتی (Audio Descriptions) برای محتوای ویدیویی (اختیاری): اگه لازمه، توضیح بده

توصیف صوتی برای کسایی که نابینا هستن کاربرد داره، اما اگه محتوای ویدیویی شما برای افراد ناشنوا طراحی شده، نیازی به توصیف صوتی نیست. این قسمت بیشتر برای معلولیت های دیداری به کار میره و تو این بخش صرفاً بهش اشاره می کنیم.

نمایش بصری بازخوردها به جای صوتی (مانند اعلانات): بجای بوق، نور بده!

اگه اپلیکیشنت یه پیغام خطا یا نوتیفیکیشنی داره که فقط با صدا اعلام میشه، باید یه جایگزین بصری هم براش در نظر بگیری. مثلاً یه نوتیفیکیشن روی صفحه نشون بده یا یه چراغ چشمک زن بذار تا فرد ناشنوا هم متوجه بشه.

طراحی برای کسایی که حرکتشون محدوده (معلولیت های حرکتی)

گاهی اوقات کاربر به خاطر مشکلات حرکتی، نمی تونه به راحتی از موس یا تاچ پد استفاده کنه و مجبوره از ابزارهای کمکی یا کیبورد استفاده کنه. پس طراحی باید جوری باشه که این افراد هم بتونن بدون دردسر با محصولت کار کنن.

محدودیت های حرکتی: کنترل دست خود کاربره

هر چیزی که تو طراحی می ذاری، باید جوری باشه که با حداقل تلاش قابل دسترسی باشه.

طراحی دکمه ها و المان های تعاملی با اندازه کافی و فضای کلیک بزرگ: راحت تر کلیک کنیم

دکمه ها، لینک ها و هر عنصری که نیاز به کلیک یا لمس داره، باید به اندازه کافی بزرگ باشن تا کاربر بتونه به راحتی روشون کلیک کنه. خصوصاً تو موبایل، اهداف لمسی (Touch Targets) باید بزرگ و با فاصله مناسب از هم باشن تا کسی اشتباهی روی گزینه کناری کلیک نکنه.

ناوبری کامل با کیبورد (بدون نیاز به موس): موس رو کنار بذار

هر کاری که میشه با موس تو سایتت انجام داد، باید با کیبورد هم قابل انجام باشه. این یعنی کاربر بتونه با دکمه Tab بین عناصر جابجا بشه، با Enter یا Space روی دکمه ها کلیک کنه و با جهت ها تو لیست ها حرکت کنه.

فاصله بین عناصر (Spacing) و اهداف لمسی (Touch Targets) بزرگ برای موبایل: انگشت های راحت

فقط بزرگ بودن دکمه کافی نیست، باید بین دکمه ها هم فاصله مناسبی باشه. اگه عناصر خیلی به هم چسبیده باشن، برای افرادی که دقت حرکتی پایین تری دارن، استفاده ازشون سخته.

کنترل های قابل تنظیم و انعطاف پذیر: هر کس با ابزار خودش

بعضی از کاربران از ابزارهای ورودی جایگزین مثل سوئیچ ها (Switches) یا کنترل های صوتی استفاده می کنن. طراحی تو باید با این ابزارها هم سازگار باشه. مثلاً استفاده از استاندارد HTML برای فرم ها و عناصر، به این ابزارها کمک می کنه.

طراحی فرم های آسان با کمترین نیاز به تایپ (Auto-fill، انتخابگرها): تایپ کمتر، راحتی بیشتر

پر کردن فرم ها برای خیلی ها، خصوصاً اونایی که مشکلات حرکتی دارن، می تونه یه کابوس باشه. از قابلیت تکمیل خودکار (Auto-fill)، انتخابگرهای تاریخ و ساعت، و گزینه های رادیویی (Radio Buttons) یا چک باکس ها به جای فیلدهای متنی طولانی استفاده کن.

طراحی برای معلولیت های شناختی و عصبی: ساده و واضح حرف بزنیم

معلولیت های شناختی مثل دیسلکسیا، ADHD، اوتیسم یا مشکلات حافظه، ممکنه کمتر به چشم بیان، اما تاثیر زیادی روی نحوه تعامل افراد با رابط کاربری دارن. برای این گروه از کاربران، سادگی، وضوح و ثبات حرف اول رو میزنه.

اختلالات یادگیری (مانند دیسلکسیا)، ADHD، اوتیسم، و اختلالات حافظه

چالش اصلی اینجا، کمک به کاربر برای پردازش اطلاعات، حفظ تمرکز و یادآوری مراحل مختلفه.

سادگی و وضوح در زبان و محتوا (استفاده از زبان ساده و مستقیم): پیچیده اش نکن

از جملات کوتاه و ساده استفاده کن. اصطلاحات تخصصی و پیچیده رو تا جایی که میشه، با کلمات روزمره و قابل فهم جایگزین کن. هر پاراگراف باید یه ایده اصلی رو منتقل کنه و طولانی نباشه.

سازگاری (Consistency) در طراحی و ناوبری: آشنایی حس آرامش میده

عناصر تکراری (مثل دکمه های بازگشت یا ثبت نام) همیشه باید تو یه جای ثابت و با یه ظاهر مشخص باشن. ناوبری سایتت هم باید همیشه یکسان و قابل پیش بینی باشه. این ثبات، به کاربر کمک می کنه تا بدون سردرگمی، مسیرشو پیدا کنه.

ساختار بصری واضح و سلسله مراتب اطلاعات: شلوغش نکن

صفحه رو با عناصر زیاد شلوغ نکن. از فضای سفید (Whitespace) زیاد استفاده کن تا عناصر از هم جدا بشن و چشم راحت تر محتوا رو دنبال کنه. اطلاعات رو به صورت سلسله مراتبی و با استفاده از هدینگ های واضح (H1، H2، H3) سازماندهی کن.

کاهش حواس پرتی و شلوغی بصری: تمرکز، کلید موفقیته

از انیمیشن ها و افکت های زیاد که باعث حواس پرتی میشن، پرهیز کن. تبلیغات چشمک زن یا پنجره های پاپ آپ ناگهانی می تونن تمرکز کاربر رو به هم بزنن و تجربه اش رو خراب کنن.

ارائه بازخورد واضح و فوری: کاربر منتظر نیست

وقتی کاربر یه کاری انجام میده (مثلاً یه فرم رو پر می کنه یا روی دکمه ای کلیک می کنه)، باید فوراً یه بازخورد واضح بگیره. مثلاً یه پیام ثبت نام شما با موفقیت انجام شد یا خطا در وارد کردن اطلاعات.

قابلیت شخصی سازی (Customization) (مثلاً تغییر اندازه متن، تم): کاربر مدیره

اگه کاربر بتونه برخی از تنظیمات رو خودش تغییر بده (مثلاً اندازه متن، رنگ تم یا سرعت انیمیشن ها)، خیلی کمک کننده ست. این کار بهشون حس کنترل میده.

زمان کافی برای انجام کارها (عدم وجود تایمرهای ناگهانی): عجله کار شیطونه

از تایمرهایی که ناگهان منقضی میشن و کاربر رو مجبور به انجام سریع کارها می کنن، اجتناب کن. به کاربر زمان کافی بده تا کارش رو بدون استرس انجام بده.

پشتیبانی از پیش بینی متن و تصحیح خودکار: یه کمک دست خوب

تو فیلدهای متنی، از قابلیت پیش بینی متن (Text Prediction) و تصحیح خودکار (Autocorrection) استفاده کن تا کاربر برای تایپ کردن، کمتر به زحمت بیفته.

بهترین روش ها برای یک طراحی فراگیر و کاربرپسند

تا اینجا در مورد نیازهای خاص گروه های مختلف صحبت کردیم. حالا می خوایم یه سری نکات کلی رو بررسی کنیم که تو هر طراحی ای باید رعایت بشن تا محصولت واقعاً برای همه خوب و کاربردی باشه.

تحقیق کاربری و تست با افراد دارای معلولیت: اهمیت مشارکت دادن این کاربران در فرآیند طراحی

هیچ کس بهتر از خود کاربر نمی تونه بگه چی نیاز داره. تو تمام مراحل طراحی، از همون اول، با افراد دارای معلولیت تست کن. باهاشون حرف بزن، ببین چطور با محصولت کار می کنن، چه مشکلاتی دارن و چه پیشنهادهایی میدن. این کار ارزشش از طلا هم بیشتره.

مثلاً می تونی یه جلسه تست کاربردپذیری برگزار کنی و از یک فرد کم بینا بخوای با صفحه خوانش سایتت رو مرور کنه. این تجربه بهت نشون میده که کجاهای سایتت هنوز مشکل داره.

ساختار واضح و ناوبری منطقی: منوهای ساده، Breadcrumbs، نقشه سایت

کاربر نباید تو سایتت گم بشه. منوهای ناوبری باید ساده، واضح و قابل پیش بینی باشن. استفاده از بردکرامب (Breadcrumbs) برای نشون دادن مسیر فعلی کاربر و یه نقشه سایت (Sitemap) هم برای ناوبری خیلی مفیده.

طراحی واکنش گرا (Responsive Design): سازگاری با دستگاه ها و ابعاد مختلف

امروزه کاربران از دستگاه های مختلفی مثل موبایل، تبلت و دسکتاپ با ابعاد صفحه متفاوت استفاده می کنن. طراحی تو باید جوری باشه که تو همه این دستگاه ها به درستی و با بهترین کیفیت نمایش داده بشه و کاربر مجبور نباشه مدام صفحه رو بزرگ و کوچیک کنه.

استفاده از ابزارهای کمکی: صفحه خوان ها، نرم افزارهای بزرگ نمایی، کنترل صوتی

همیشه به این فکر باش که طراحی ات با ابزارهای کمکی مختلف سازگار باشه. یعنی اگه کسی از صفحه خوان استفاده می کنه، یا مثلاً با کنترل صوتی کار می کنه، بتونه به راحتی با محصولت تعامل داشته باشه. این نیازمند رعایت استانداردهای کدنویسی و استفاده صحیح از تگ های HTML معناییه.

قابلیت شخصی سازی: اجازه به کاربران برای تنظیمات شخصی (رنگ، فونت، سرعت)

به کاربر اجازه بده تا حد امکان تنظیمات رو خودش تغییر بده. مثلاً می تونه اندازه فونت رو بزرگتر کنه، تم روشن رو به تم تیره تغییر بده یا سرعت پخش انیمیشن ها رو کم کنه. این قابلیت، حس کنترل رو به کاربر میده و تجربه اش رو خیلی بهتر می کنه.

زبان ساده و قابل فهم: پرهیز از اصطلاحات پیچیده و جملات طولانی

همیشه از زبان ساده و قابل فهم استفاده کن. جملات رو کوتاه نگه دار و از اصطلاحات تخصصی که همه متوجهش نمیشن، دوری کن. متن های طولانی رو به پاراگراف های کوچکتر تقسیم کن تا راحت تر خونده بشن.

چطور طراحی مون رو تست کنیم؟ (ابزارها و تکنیک های تست دسترس پذیری)

طراحی دسترس پذیر فقط به این نیست که بدونی چیا باید رعایت کنی، بلکه باید مطمئن بشی که واقعاً کار می کنه. تست کردن طراحی تو این زمینه خیلی مهمه و بهت کمک می کنه مشکلات احتمالی رو پیدا کنی و برطرفشون کنی.

ابزارهای خودکار: Lighthouse، AXE DevTools، Wave Accessibility Tool

کلی ابزار آنلاین و افزونه مرورگر وجود داره که می تونن به صورت خودکار، مشکلات دسترس پذیری سایتت رو پیدا کنن. مثلاً:

• Lighthouse: این ابزار که تو مرورگر کروم هست، یه گزارش کامل از عملکرد سایتت، از جمله دسترس پذیری، بهت میده.
• AXE DevTools: یه افزونه مرورگره که مشکلات دسترس پذیری رو به صورت لحظه ای نشون میده.
• Wave Accessibility Tool: یه ابزار آنلاینه که صفحه سایتت رو تحلیل می کنه و مشکلات دسترس پذیری رو بصری نشون میده.

البته یادت باشه، این ابزارها فقط بخشی از مشکلات رو پیدا می کنن و جای تست دستی و بازخورد کاربر رو نمی گیرن.

تست دستی: ناوبری با کیبورد، بررسی کنتراست رنگ، استفاده از Screen Reader

تست دستی خیلی مهمه، چون ابزارها نمی تونن همه چیز رو تشخیص بدن. یه سری کارهای ساده هست که می تونی انجام بدی:

1. فقط با کیبورد کار کن: موس رو کنار بذار و سعی کن تمام قسمت های سایتت رو فقط با کیبورد (Tab، Enter، Space، جهت ها) مرور کنی. ببین می تونی به همه جا دسترسی داشته باشی و فوکوس کیبورد واضح هست یا نه.
2. کنتراست رنگ رو چک کن: از ابزارهای آنلاین برای بررسی کنتراست بین متن و پس زمینه استفاده کن و مطمئن شو که استاندارد WCAG رو رعایت کردی.
3. از یه صفحه خوان استفاده کن: یه صفحه خوان نصب کن و سعی کن مثل یه کاربر نابینا، سایتت رو باهاش مرور کنی. این بهترین راه برای فهمیدن اینه که صفحه خوان چطور محتوای تو رو می خونه و آیا منطقی هست یا نه.

بازخورد کاربران: جمع آوری و تحلیل بازخورد از افراد با نیازهای خاص

مهمترین بخش تست، گرفتن بازخورد مستقیم از کاربرانیه که نیازهای خاص دارن. باهاشون مصاحبه کن، ازشون بخواه یه سری کارها رو تو سایتت انجام بدن و ببین کجاها به مشکل برمی خورن. این بازخوردها invaluable هستن و بهت کمک می کنن تا مشکلات واقعی رو پیدا کنی و راه حل های موثر براشون ارائه بدی.

کلام آخر: طراحی برای همه، یعنی طراحی بهتر برای تک تک ما

خب، تا اینجا خیلی در مورد چگونه رابط کاربری را برای کاربران با نیازهای خاص طراحی کنیم و اهمیتش حرف زدیم. متوجه شدیم که طراحی دسترس پذیر فقط یه سری قوانین و چک لیست نیست که باید رعایتش کنیم. در واقع، یه نگرش و یه طرز فکره. وقتی داری یه محصول رو طراحی می کنی، باید از همون اول به این فکر باشی که چطور می تونی یه تجربه عالی برای همه، بدون در نظر گرفتن توانایی ها یا محدودیت هاشون، خلق کنی. این یعنی طراحی فراگیر.

یادت باشه، وقتی برای یه گروه خاص از کاربران طراحی می کنی، در نهایت داری محصولی رو می سازی که برای همه بهتره. زیرنویس ویدیوها برای ناشنوایان عالیه، اما برای کسی که تو یه محیط شلوغ یا تو کتابخونه ست هم کارآمده. دکمه های بزرگتر برای افرادی که مشکلات حرکتی دارن مفیده، اما برای همه کاربرانی که از موبایل با انگشتای بزرگ استفاده می کنن هم راحتی بیشتری میاره. سادگی و وضوح تو طراحی برای افراد با مشکلات شناختی حیاتیه، اما کیه که از یه رابط کاربری ساده و واضح خوشش نیاد؟

پس، بیاین به دسترس پذیری به چشم یه فرصت نگاه کنیم. فرصتی برای نوآوری، برای ایجاد محصولاتی که واقعاً تاثیرگذار باشن و زندگی افراد رو بهتر کنن. اگه تو حوزه طراحی UI/UX فعالیت می کنی، یا حتی اگه صاحب یه کسب وکار هستی که محصول دیجیتالی داره، ازت می خوام این اصول رو جدی بگیری و تو پروژه های آیندت بهشون عمل کنی. جامعه دیجیتال باید جایی برای همه باشه، بدون استثنا. پس، همین الان دست به کار شو و قدمی برای طراحی بهتر و فراگیرتر بردار!