علت تاکید رهبری روی «هوش مصنوعی» چیست؟

به گزارش انین، محمدرضا نوروزپور در یادداشتی در روزنامه اطلاعات نوشت: واقعیت این است که هوش مصنوعی به یک منطقه رقابت راهبردی بین‌المللی، از جمله میان چین و ایالات متحده، تبدیل شده و تا همین حالا نیز همان‌طور که رهبر انقلاب هشدار دادند، ممانعت‌هایی برای دسترسی سایر کشورها به فناوری‌های برتر این حوزه اعمال شده است.

ایالات متحده از سال‌ها قبل محدودیت‌هایی را به منظور جلوگیری از دسترسی کشورهای دیگر به فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی اعمال کرده و تقریبا به طور مستمر آن ها را به روز می‌کند. به عنوان مثال، دولت بایدن اخیراً محدودیت‌های جدیدی را برای صادرات تراشه‌های پیشرفته هوش مصنوعی مانند Nvidia’s A۸۰۰ و H۸۰۰ به چین اعمال کرده است. این محدودیت‌ها علاوه بر همه تحریم‌های گذشته‌ای است که سبب می‌شد چین به تراشه‌های پیشرفته مورد نیاز برای توسعه برنامه هوش مصنوعی خود دست نیابد. همچنین، به تازگی لایحه‌ای در کنگره آمریکا در حال بررسی است که به دولت اجازه می‌دهد محدودیت‌های صادرات مدل‌های هوش مصنوعی را که تهدیدی برای امنیت ملی محسوب می‌شوند، به کشورهای مشخصی از جمله چین، ایران، روسیه و کره شمالی شدیدتر کند.

این اقدامات صرفاً بخش نمایان و کوچکی از تلاش‌های گسترده‌تر آمریکا برای حفظ برتری فناورانه خود و جلوگیری از توسعه فناوری‌های حساس در کشورهای رقیب است. اما چرا موضوع هوش مصنوعی تا این حد مهم و حیاتی شده است؟

پاسخ این سوال ساده و در عین حال بسیار پیچیده است. هوش مصنوعی عملاً در حال تبدیل شدن به فناوری اصلی نسل بعدی انقلاب صنعتی است که میزان قدرت و رقابت‌پذیری جهانی آینده کشورها را تعیین می‌کند و مشخصاً می‌توان از آن به عنوان موتورخانه انقلاب صنعتی چهارم نام برد که قدرتی حتی فراتر از قدرت هسته‌ای به کشورها می‌بخشد.

انقلاب صنعتی چهارم یا صنعت ۴.۰ که به عنوان یک فرآیند تغییر ساختار بنیادی اقتصاد جهانی و تعیین توزیع آینده قدرت جهانی تلقی می‌شود، عمدتاً توسط فناوری‌های پیشرفته‌ای از جمله هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و هم‌گرایی توانایی‌های انسان و ماشین حاصل می‌شود. هم‌اکنون عرصه هوش مصنوعی به میدان اصلی رقابت میان ابرقدرت های فناوری جهان خصوصا آمریکا و چین تبدیل شده است و آمریکایی‌ها همه تلاش خود را می‌کنند تا توانمندی‌های فناورانه خود را از دسترس رقبا دور نگه دارند.

هوش مصنوعی و به تبع آن انقلاب چهارم صنعتی نه تنها بر اقتصاد جهانی تأثیر می‌گذارد، بلکه نقش مهمی در تغییرات نظامی و امنیتی جهان خواهد داشت. استفاده از هوش مصنوعی در تسلیحات خودمختار و سیستم‌های دفاعی، به کشورها امکان می‌دهد تا در جنگ‌های آینده با دقت و کارایی بیشتری عمل کنند و در برابر رقیب دست بالا را داشته باشند. این فناوری‌ها می‌توانند به طور خودکار اهداف را شناسایی و مورد حمله قرار دهند، که این امر نگرانی‌های اخلاقی و امنیتی زیادی را به همراه دارد.

لذا همان‌گونه که مقام معظم رهبری اشاره فرمودند، ممانعت‌ها و اعمال محدودیت‌ها برای دسترسی سایر کشورها به فناوری‌های پیشرفته مرتبط با هوش مصنوعی از هم‌اکنون آغاز شده است. آمریکا مدت‌هاست که از بابت پیشرفت‌های خیره‌کننده چین در عرصه هوش مصنوعی حیرت‌زده شده و برای ممانعت از پیشرفت بیشتر چین و یا دست‌کم ایجاد وقفه در آن، تحریم‌های شدیدی را علیه این کشور اعمال کرده است. این محدودیت‌ها شامل کنترل‌های صادراتی، محدودیت‌های سرمایه‌گذاری و تحریم‌های تجاری می‌شود. آمریکا نگران است که چین با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مرتبط با هوش مصنوعی، محاسبات کوانتومی و اینترنت اشیا، بتواند در زمینه‌های نظامی و اقتصادی به برتری دست یابد.

با این همه، رهبران چین کسب برتری در حوزه هوش مصنوعی را به عنوان فرصتی تاریخی برای تقویت خوداتکایی ملی، هم‌آوردی نهایی با آمریکا و افزایش رقابت‌پذیری در سطح جهانی می‌بینند و به شدت در تلاش هستند تا با استفاده از ظرفیت‌های داخلی خود، جذب نخبگان سایر کشورهای دنیا، و سرمایه‌گذاری‌های عظیم در حوزه نیمه‌هادی‌ها، بر تحریم‌های غرب در حوزه نیمه‌هادی‌ها و سایر فناوری‌های پیشرفته غلبه کنند.

با توجه به اینکه علاوه بر آمریکا و چین، بسیاری از کشورهای جهان در تلاش برای دستیابی به فناوری‌های پیشرفته مرتبط با هوش مصنوعی و انقلاب صنعتی چهارم هستند، عقب‌ماندگی و کم‌کاری در این حوزه می‌تواند عواقب و تبعات بسیار خطرناک و جبران‌ناپذیری برای کشور به همراه داشته باشد. از جمله این عواقب می‌توان به زمین‌گیر شدن بیشتر اقتصاد کشور و کاهش امنیت ملی به دلیل تضعیف شاخص‌های حیاتی اشاره کرد. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش رقابت‌پذیری اقتصادی، افزایش نرخ بیکاری، و نابرابری اجتماعی شود و در نهایت، جایگاه کشور را در عرصه بین‌المللی تضعیف کند.

از این رو، به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاری در مسیر دستیابی به لایه‌های زیرساختی هوش مصنوعی، همان‌طور که مقام معظم رهبری تأکید دارند، باید با شدت بیشتری پیگیری شود. حساسیت‌ها نسبت به لزوم پیشرفت در این حوزه باید افزایش یابد و الا تا همین حالا هم خیلی دیر شده است.

پایان خبر انین