قانون جدید ممنوع الخروجی مهریه

اغلب وقتی حرف از «قانون جدید ممنوع الخروجی مهریه» به میان می آید، ابهامات زیادی پیش می آید. باید بدانید که در حال حاضر، هیچ قانون کاملاً جدیدی به اسم «قانون جدید ممنوع الخروجی مهریه» تصویب و ابلاغ نشده که کلاً همه چیز را عوض کرده باشد. اما بحث ها و طرح هایی در مجلس برای اصلاحات وجود دارد.

داستان مهریه و مسائل حقوقی مربوط به اون، همیشه برای زوجین پر از سؤال و پیچیدگی بوده، خصوصاً وقتی پای ممنوع الخروجی به میون میاد. خیلی ها نگرانن که با درخواست مهریه، نتونن از کشور خارج بشن، یا برعکس، خانم ها می خوان بدونن چطور می تونن از این ابزار برای گرفتن حقشون استفاده کنن. به خاطر همین ابهام ها و صحبت هایی که در مورد تغییرات احتمالی شنیده میشه، تصمیم گرفتیم توی این مقاله همه چیز رو شفاف و خودمانی براتون بگیم. قراره حسابی ریز بشیم توی جزئیات تا هم آقایونی که نگران ممنوع الخروجی ان خیالشون راحت بشه و هم خانم هایی که دنبال راهی برای مطالبه مهریه هستن، دست پر از این مطلب برن.

اصلا ممنوع الخروجی مهریه یعنی چی؟ (مفهوم و جایگاه مهریه در قوانین)

بگذارید از پایه شروع کنیم. «ممنوع الخروجی» یعنی چی؟ یعنی یه نفر دیگه اجازه نداره از مرزهای کشور خارج بشه. این محدودیت می تونه دلایل مختلفی داشته باشه، مثلاً امنیتی، مالیاتی یا همین بدهی های مالی مثل مهریه. مهریه هم که دیگه همه مون می دونیم یه حق مالیه که با عقد ازدواج، به عهده آقا میفته و هر وقت خانم بخواد، می تونه اون رو مطالبه کنه. این حق مالی، دقیقاً مثل بقیه بدهی ها، می تونه باعث بشه که اگر مرد اون رو نپردازه، زوجه بتونه از طریق قانون، درخواست ممنوع الخروجی شوهرش رو بده.

حالا یه نکته مهم هست که باید بدونیم: ممنوع الخروجی دو نوع کلی داره؛ کیفری و حقوقی. ممنوع الخروجی کیفری وقتیه که یه نفر جرمی مرتکب شده باشه و به دستور دادستان یا قاضی، نتونه از کشور خارج بشه. اما ممنوع الخروجی مهریه، از نوع حقوقیه. یعنی چی؟ یعنی چون مهریه یه دین و بدهی مالیه، نه یه جرم، در دسته پرونده های حقوقی قرار می گیره. پس نگران نباشید که به خاطر مهریه سابقه کیفری براتون ثبت بشه؛ این قضیه بیشتر جنبه فشار قانونی برای پرداخت دین رو داره و نه مجازات کیفری. این ممنوعیت، معمولاً تا زمانی که بدهی پرداخت بشه یا به نوعی توافق حاصل بشه، ادامه پیدا می کنه و ابزاریه برای اینکه بدهکار نتونه با خارج شدن از کشور، از زیر بار مسئولیتش شانه خالی کنه.

واقعا «قانون جدید ممنوع الخروجی مهریه» داریم یا فقط حرف و حدیثه؟ (بررسی دقیق تغییرات)

شاید مهم ترین سؤالی که این روزها تو ذهن خیلی هاست، همین باشه که آیا واقعاً یه «قانون جدید ممنوع الخروجی مهریه» تصویب شده که همه چیز رو زیر و رو کرده؟ حقیقتش اینه که بله، بحث هایی بوده و طرح هایی هم مطرح شده، اما باید مرز بین «طرح» و «قانون تصویب شده» رو حسابی جدی بگیریم. تا همین الان که داریم با هم حرف می زنیم، اون چیزی که به صورت عمومی و با اسم «قانون جدید ممنوع الخروجی مهریه» سر زبون ها افتاده، بیشتر به مباحث و پیشنهاداتی برمی گرده که در مجلس مطرح شده و الزاماً همشون هنوز رنگ و بوی قانون رسمی رو به خودشون نگرفتن. در واقع، بسیاری از این موارد، در قالب طرح های اصلاحی برنامه های توسعه ای مثل برنامه هفتم توسعه مطرح شده اند و نه به عنوان یک قانون مجزا و جدید درباره مهریه.

هنوز هم ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی که در سال ۱۳۹۴ تصویب شده، مبنای اصلی ممنوع الخروجی بابت دیون مالی از جمله مهریه است. هرگونه تغییری باید به صورت رسمی تصویب و ابلاغ بشه. پس اگر جایی شنیدید که «قانون جدید ممنوع الخروجی مهریه» اومده و همه چیز عوض شده، حواستون باشه که شاید بیشتر شایعه باشه تا واقعیت محض. بهتره همیشه به منابع رسمی و خبرگزاری های معتبر مراجعه کنید و حرف و حدیث های غیررسمی رو مبنای تصمیمات مهم زندگیتون قرار ندید.

ماجرای حذف حبس برای مهریه چی شد؟

یکی از داغ ترین بحث ها درباره مهریه، همین حذف حبس برای بدهی مهریه است. بله، در طرح های پیشنهادی مجلس، به این موضوع اشاره شده بود که دیگه افراد صرفاً به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه زندانی نشن. این تغییر با این هدف مطرح شد که جلوی سلب آزادی افراد به خاطر مشکلات مالی گرفته بشه و جمعیت زندان ها هم کمتر بشه. اما آیا این موضوع الان اجرایی شده؟ در حال حاضر، اصل بر این است که اگر فردی محکوم به پرداخت مهریه شود و توانایی پرداخت نداشته باشد و اعسارش در دادگاه ثابت شود، به زندان نخواهد رفت. اما اگر توانایی داشته باشد و از پرداخت خودداری کند، بحث های مربوط به حبس همچنان مطرح است. دقیقاً آن طور که رقبا هم اشاره کرده اند، این طرح ها هنوز در مرحله بررسی و تصویب نهایی هستند و نمی توان به قطعیت گفت که این بخش به طور کامل و بدون قید و شرط، برای همه پرونده ها اجرایی شده است. پس فعلاً این طور نیست که هر کسی مهریه داشت، دیگر نگران حبس نباشد؛ شرایط و جزئیات حقوقی خاص خودش را دارد.

آیا ممنوع الخروجی خودکار لغو شده؟ (نقش ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی)

یه شایعه دیگه که زیاد شنیده میشه، اینه که ممنوع الخروجی خودکار برای بدهی مهریه لغو شده و حتماً باید با حکم دادگاه و برای موارد خاص صادر بشه. اینجا هم باید بگم که هنوز «ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی» (که در سال ۱۳۹۴ تصویب شده) پابرجاست و اساس کار همینه. این ماده به وضوح میگه که مرجع اجراکننده رأی (یعنی دادگاه یا اجرای ثبت) باید به درخواست کسی که مهریه رو طلب کرده (محکوم له)، قرار ممنوع الخروجی بدهکار (محکوم علیه) رو صادر کنه. این یعنی ممنوع الخروجی هنوز هم در دیون مالی (مثل مهریه) یه ابزار قوی برای وادار کردن بدهکار به پرداخت دینشه. پس فعلاً خبری از لغو ممنوع الخروجی خودکار اونطور که برخی رقبا بهش اشاره کردن نیست، مگر اینکه مجلس واقعاً این طرح رو تصویب و ابلاغ کنه. تا اون موقع، ماده ۲۳ حرف اول رو می زنه.

قانون جدید مهریه عطف به ماسبق میشه؟ (یعنی به گذشته هم سرایت می کنه؟)

اینجا یه بحث حقوقی مهم داریم: «عطف به ماسبق شدن». یعنی اینکه آیا یه قانون جدید، روی اتفاقاتی که قبل از تصویب اون قانون افتاده هم تأثیر میذاره یا نه؟ به طور کلی، قوانین جدید روی اتفاقات آینده اثر دارن، نه گذشته. اما بعضی وقتا، قانون گذار خودش مشخص می کنه که یه بخش هایی از قانون جدید می تونه به گذشته هم سرایت کنه. در مورد طرح های پیشنهادی مهریه، گفته شده که مثلاً حذف حبس برای محکومان مهریه یا امکان استفاده از پابند الکترونیکی، ممکنه شامل حال کسایی هم بشه که قبل از تصویب این طرح ها، محکوم شده بودن. یعنی اگه این تغییرات تصویب بشن، ممکنه کسایی که قبلاً به خاطر مهریه زندانی بودن، آزاد بشن یا از پابند الکترونیکی استفاده کنن. اما تأکید می کنم که این ها هم در حد پیشنهاد و بحثه و هنوز به طور قطعی به قانون تبدیل نشده. پس فعلاً باید بر اساس قوانین موجود عمل کنیم و منتظر تصویب نهایی این تغییرات بمونیم.

تا زمانی که یک قانون جدید به طور رسمی تصویب و ابلاغ نشود، مبنای عمل ما، قوانین فعلی و رویه های اجرایی موجود است و ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی همچنان حرف اول را می زند.

چطوری میشه بابت مهریه، یکی رو ممنوع الخروج کرد؟ (مراحل و شرایط فعلی)

خب، حالا که فهمیدیم قانون فعلی چی میگه و چه خبره، بریم سراغ اینکه خانم ها چطور می تونن شوهرشون رو بابت مهریه ممنوع الخروج کنن. دو راه کلی برای این کار وجود داره که هر کدوم شرایط و مراحل خاص خودشون رو دارن.

ممنوع الخروجی از طریق دادگاه خانواده

اولین و شاید رایج ترین راه، اقدام از طریق دادگاه خانواده است. فرض کنید خانمی مهریه اش رو مطالبه کرده و دادگاه هم حکم به پرداخت مهریه داده. اگر مرد این مهریه رو نپردازه، اینجا زن می تونه دست به کار بشه. شرایط و مدارک لازم برای زوجه معمولاً شامل سند ازدواج، کارت ملی، وکیل (اگر داشته باشه) و مهم تر از همه، حکم قطعی دادگاه برای پرداخت مهریه است. بعد از صدور حکم محکومیت مرد به پرداخت مهریه، اگر مرد مهریه رو نپردازه یا حتی درخواست اعسار (یعنی ناتوانی در پرداخت یکجا) یا تقسیط مهریه رو نده، زن می تونه از دادگاه تقاضا کنه که شوهرش رو ممنوع الخروج کنه. دادگاه هم معمولاً در این شرایط درخواست زن رو قبول می کنه، مگر اینکه مرد مهریه رو بده یا دادگاه اعسارش رو قبول کنه. البته یادتون باشه که صرف تقسیط مهریه، همیشه باعث رفع ممنوع الخروجی نمیشه و ممکنه نیاز به سپردن تامین هم باشه.

ممنوع الخروجی از طریق اداره اجرای ثبت اسناد

راه دوم، اقدام از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمیه. این روش بیشتر وقتی به کار میاد که سند ازدواج شما رسمی باشه و مهریه رو توش قید کرده باشن. در این حالت، زوجه می تونه به دفتر ازدواجی که عقد رو ثبت کرده مراجعه کنه و درخواست صدور اجراییه برای مهریه رو بده. بعد از اینکه اجراییه صادر شد و به مرد ابلاغ شد، اگر مرد مهریه رو نپردازه، زن می تونه از اداره اجرای ثبت، تقاضای توقیف اموال مرد رو بکنه. حالا اگه مرد هیچ مالی برای توقیف نداشته باشه، یا اگه اموالی هم توقیف بشه ولی کافی برای پرداخت تمام مهریه نباشه، زن می تونه درخواست ممنوع الخروجی شوهرش رو هم از طریق اداره ثبت بده. این روش هم مثل دادگاه، یه ابزار قانونی برای فشار آوردن به مرد جهت پرداخت بدهی مهریه است. تفاوت اصلیش اینه که دیگه نیازی نیست اول به دادگاه بری و حکم بگیری؛ مستقیماً از طریق ثبت اسناد میشه اقدام کرد.

اگر ممنوع الخروج شدیم، چطور از این وضعیت خلاص شیم؟ (راه های رفع ممنوع الخروجی)

خب، حالا فرض کنیم که به هر دلیلی ممنوع الخروج شدیم. چطور می تونیم این محدودیت رو برطرف کنیم؟ چند تا راه اصلی وجود داره که باید اونا رو بدونیم:

1. پرداخت کامل مهریه یا جلب رضایت زوجه: این که دیگه واضحه. اگه کل مهریه رو پرداخت کنید یا با خانم توافق کنید و رضایت کتبی ایشون رو بگیرید، ممنوع الخروجی فوراً برداشته میشه. این بهترین و قطعی ترین راهه.
2. ثبوت اعسار زوج و صدور حکم تقسیط مهریه: اگر شما واقعاً توانایی پرداخت یکجای مهریه رو ندارید و این موضوع رو به دادگاه ثابت کنید و دادگاه هم حکم تقسیط مهریه رو صادر کنه، اوضاع فرق می کنه. در این حالت، صرف تقسیط همیشه به معنی رفع ممنوع الخروجی نیست، اما با ارائه تضمین مناسب (مثل معرفی ضامن یا سند ملکی)، می تونید درخواست رفع ممنوع الخروجی رو بدید.
3. سپردن تامین مناسب (کفالت، ودیعه نقدی یا ملک) به دادگاه یا ثبت: اگر نمی تونید کل مهریه رو پرداخت کنید ولی می خواهید موقتاً از کشور خارج بشید (مثلاً برای سفر کاری یا درمانی)، می تونید به دادگاه یا اجرای ثبت، یه وثیقه مناسب (مثل سند ملک، وجه نقد یا معرفی کفیل معتبر) بسپارید. با این کار، ممنوع الخروجی شما به صورت موقت یا حتی دائمی (تا زمانی که دین رو بپردازید) برداشته میشه.

یک نکته مهم درباره مدت اعتبار ممنوع الخروجی اینه که معمولاً این قرارها برای مدت ۶ ماه صادر میشه و بعد از این مدت، اگه خانم درخواست تمدید بده، دوباره تمدید میشه. پس اینطور نیست که بعد از ۶ ماه، خود به خود رفع بشه. باید پیگیر این قضیه باشید و قبل از هر سفری، حتماً استعلام بگیرید.

چطور بفهمیم ممنوع الخروجیم یا نه؟ (استعلام ممنوع الخروجی مهریه)

یکی از دغدغه های اصلی افراد، قبل از برنامه ریزی برای سفر خارجی، اینه که مطمئن بشن ممنوع الخروج نیستن. خبر خوب اینه که دیگه لازم نیست برای استعلام ممنوع الخروجی مهریه خیلی دردسر بکشید؛ هم روش های حضوری هست و هم اینترنتی.

روش های حضوری استعلام ممنوع الخروجی

• مراجعه به دفاتر پلیس +۱۰: یکی از ساده ترین راه ها اینه که با در دست داشتن کارت ملی به نزدیک ترین دفتر پلیس +۱۰ مراجعه کنید. اونجا می تونن براتون استعلام بگیرن که آیا ممنوع الخروج هستید یا نه.
• مراجعه به اداره گذرنامه: این روش هم مطمئن و دقیقه. با مراجعه حضوری به اداره گذرنامه در شهر محل اقامتتون، می تونید از وضعیت ممنوع الخروجی خودتون باخبر بشید.

روش های اینترنتی استعلام ممنوع الخروجی (با جزئیات)

خوشبختانه، حالا میشه از طریق سامانه های اینترنتی هم استعلام ممنوع الخروجی مهریه رو گرفت. این روش ها خیلی راحت تر و سریع ترن:

استعلام از سامانه ثبت من (my.ssaa.ir)

اگر ممنوع الخروجی شما از طریق دوایر اجرای ثبت صادر شده باشه (که معمولاً برای مهریه اینطوره)، بهترین راه استفاده از سامانه «ثبت من» هست. کافیه مراحل زیر رو طی کنید:

1. وارد سامانه ثبت من به آدرس my.ssaa.ir بشید.
2. گزینه «اجرای اسناد رسمی» رو انتخاب کنید.
3. بعدش، گزینه «استعلام ممنوع الخروجی» رو پیدا کرده و روش کلیک کنید.
4. در این بخش، اطلاعات شخصی خودتون شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی و تاریخ تولد رو وارد کنید.
5. در نهایت، روی دکمه «بررسی» کلیک کنید تا نتیجه استعلام بهتون نمایش داده بشه.

استعلام از سامانه عدلیران (adliran.ir)

اگه ممنوع الخروجی شما از طریق دادگاه صادر شده باشه، می تونید از سامانه خدمات الکترونیک قضایی یا همون «عدلیران» برای اطلاع از وضعیت پرونده هاتون استفاده کنید. این سامانه مستقیماً استعلام ممنوع الخروجی نمیده، اما می تونید جزئیات پرونده هاتون رو ببینید و متوجه بشید که آیا ممنوع الخروجی براتون صادر شده یا نه:

1. وارد سامانه عدلیران به آدرس adliran.ir بشید.
2. گزینه «اطلاع رسانی پرونده» رو از منوی بالای صفحه انتخاب کنید.
3. حالا «اطلاع رسانی برای اشخاص حقیقی» رو بزنید.
4. در صفحه جدید، کد ملی و رمز شخصی ثنای خودتون رو وارد کنید (اگه رمز ثنا ندارید، باید اول ثبت نام کنید).
5. یه رمز موقت به شماره موبایلتون ارسال میشه که باید اون رو وارد کادر مربوطه کنید.
6. بعد از ورود، می تونید پرونده های فعال و مختومه خودتون رو ببینید. با بررسی پرونده های حقوقی مربوط به مهریه، می تونید از وضعیت ممنوع الخروجی احتمالی مطلع بشید.

یه نکته مهم اینه که سامانه های آنلاین ممکنه گاهی اوقات به روزرسانی نشده باشن یا برای همه انواع ممنوع الخروجی (مثلاً مالیاتی) اطلاعات دقیق ندهند. برای همین، برای استعلام قطعی و مطمئن، همیشه بهتره علاوه بر روش های اینترنتی، یه بار هم حضوری به دفاتر پلیس +۱۰ یا اداره گذرنامه سر بزنید تا خیالتون کاملاً راحت بشه.

یه سری نکات مهم دیگه که باید بدونید!

موضوع مهریه و ممنوع الخروجی، پیچیدگی های خاص خودش رو داره و دونستن یه سری نکات می تونه حسابی بهتون کمک کنه:

تاثیر حق حبس زن بر ممنوع الخروجی

شاید شنیده باشید که زن می تونه تا گرفتن مهریه اش، از وظایف زناشویی خودش امتناع کنه؛ این رو میگن «حق حبس». حالا سؤال پیش میاد که آیا اگه زن از حق حبسش استفاده کنه، می تونه مرد رو ممنوع الخروج هم بکنه؟ بله، در صورتی که خانم از حق حبس استفاده کنه و به تعبیر حقوقی «ناشزه» محسوب نشه (یعنی به خاطر استفاده از حق حبس، ناشزه شناخته نشه)، و همزمان مهریه رو مطالبه کنه و مرد هم مهریه رو نپردازه، می تونه برای ممنوع الخروجی شوهرش اقدام کنه. پس حق حبس به خودی خود باعث ممنوع الخروجی نمیشه، بلکه مطالبه مهریه و عدم پرداخت اون توسط مرد، عاملی برای این کاره.

آیا امکان ممنوع الخروجی برای مهریه اقساطی وجود دارد؟

فرض کنید مهریه قسط بندی شده. آیا بازم مرد ممکنه ممنوع الخروج بشه؟ اینجا قضیه کمی فرق داره. اگه دادگاه حکم اعسار مرد رو پذیرفته باشه و مهریه رو به صورت قسطی تعیین کرده باشه و مرد هم اقساط رو مرتب پرداخت کنه، اصولاً نباید ممنوع الخروج بشه. اما اگه مرد اقساط رو نپردازه یا از اول هم در زمان تقاضای تقسیط، دادگاه ممنوع الخروجی رو رفع نکرده باشه (که معمولاً با اخذ تامین مناسب رفع میشه)، ممکنه ممنوع الخروجی همچنان پابرجا باشه یا دوباره صادر بشه. پس پرداخت منظم اقساط خیلی مهمه.

اعسار و اثرش بر ممنوع الخروجی

«اعسار» یعنی چی؟ یعنی اینکه یه نفر واقعاً توانایی پرداخت بدهیش رو نداره. اگه مردی بتونه به دادگاه ثابت کنه که معسره (یعنی توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه رو نداره)، دادگاه مهریه رو قسط بندی می کنه. در این حالت، طبق قانون، مرد نباید به خاطر عدم پرداخت مهریه به زندان بره. اما در مورد ممنوع الخروجی، قضیه کمی متفاوته. صرف اعسار و تقسیط، همیشه ممنوع الخروجی رو رفع نمی کنه. برای رفع ممنوع الخروجی، معمولاً نیاز به سپردن تامین (وثیقه، کفیل یا وجه نقد) هست تا خانم هم مطمئن بشه که طلبش از بین نمیره. پس اثبات اعسار، حبس رو رفع می کنه، اما برای رفع ممنوع الخروجی معمولاً به تامین نیاز دارید.

تفاوت بین ممنوع الخروجی و توقیف اموال

این دو تا با هم فرق دارن. «توقیف اموال» یعنی اینکه اموال مرد (مثل خونه، ماشین، حساب بانکی) به دستور دادگاه یا اجرای ثبت، توقیف میشه تا از محل فروش اونها، مهریه خانم پرداخت بشه. اما «ممنوع الخروجی» فقط یعنی اینکه مرد اجازه خروج از کشور رو نداره. گاهی اوقات این دو تا با هم اتفاق می افتن، یعنی هم اموال توقیف میشه و هم مرد ممنوع الخروج میشه. این ها ابزارهایی هستن که قانون در اختیار خانم قرار داده تا بتونه به حقش برسه. حتی اگر اموالی هم توقیف شده باشه ولی کفایت پرداخت کل مهریه رو نکنه، زن می تونه برای مابقی طلبش، درخواست ممنوع الخروجی مرد رو بده.

حرف آخر

همون طور که دیدیم، بحث «قانون جدید ممنوع الخروجی مهریه» بیشتر به طرح ها و پیشنهاداتی برمی گرده که هنوز نهایی نشدن. مهم اینه که فعلاً قوانین و رویه های فعلی، خصوصاً ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مبنای عمل هستن. چه آقا باشید و نگران ممنوع الخروجی، چه خانم باشید و دنبال راهی برای مطالبه مهریه، آگاهی از این قوانین خیلی مهمه.

توی این مسیر پر پیچ و خم، همیشه توصیه می کنم که حتماً با یه وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه راهنمایی های دقیق و به روزی بهتون بده و کمک کنه تا بهترین تصمیم رو بگیرید و از حقوق خودتون دفاع کنید. چون هر پرونده ای شرایط خاص خودش رو داره و نمی شه برای همه یک نسخه واحد پیچید. پس چشم و گوشتون رو باز نگه دارید، اطلاعاتتون رو به روز کنید و از متخصصین کمک بگیرید تا با خیال راحت تر از این مسیر عبور کنید.