مهمانان ناخوانده پشت درهای مسجد رنگونی ها/ اروندرود در چشم انداز آینده مسجد

به گزارش انین مسجد رنگونی ها با بیش از ۱۰۰ سال قدمت در خیابانی است که به موازات آن ساحل اروندرود قرار دارد و از طرف دیگر دروازه اصلی پالایشگاه نفت آبادان به این خیابان باز می شود. خیابانی پرتردد که بیشتر آن بخش های اداری و صنعتی پالایشگاه است. همین موقعیت جغرافیایی مسجد سبب می شود راه تعداد زیادی از رهگذران و گردشگران به این بنا برسد.

علی حیدری تورگردان به خبرنگار انین گفت: به جز ایام نوروز درهای مسجد رنگونی ها معمولا بسته بوده است. گردشگران در طول سال فقط در صورت انجام هماهنگی می توانند داخل مسجد را ببینند. گردشگرانی هم که انفرادی سفر می کنند نمی توانند مسجد را ببینند!

او با اشاره به اینکه موزه پمپ بنزین آبان هم معمولا بسته است گفت: دو سال پیش در بیشتر روزهای سال نمی شد داخل مسجد را دید. البته امسال مدیر میراث فرهنگی آبادان و مناطق آزاد همکاری خوبی با بازدیدکنندگان گروهی داشته اند.

این تورگردان با اعتقاد به اینکه مشکل اصلی مسجد رنگونی ها نداشتن متولی است ادامه داد: سازمان منطقه آزاد و اداره میراث فرهنگی هر دو خود را متولی این بنا می دانند. این در حالی است که تعداد نیروهای میراث فرهنگی آبادان فقط سه چهار نفر است و بقیه افراد افتخاری کار می کنند.

حیدری در پایان پیشنهاد کرد که مسجد رنگونی ها با تعیین شرایط و ضوابط مشخص برای حضور بازدیدکنندگان به شرکتی بخصوصی واگذار شود تا در طول سال درهای آن روی همه گردشگران باز باشد.

انین پیش از این نیز در گفت وگو با یک دوستدار میراث فرهنگی به موضوع مشکلات گردشگران برای دیدن این اثر پرداخته بود. احمد امیری انین ماه ۱۴۰۱ به خبرنگار انین گفته بود: این جاذبه تاریخی روی گردشگرانی که آبادان را به عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب می کنند بسته است و فقط در مناسبت های خاص و ایام نوروز گردشگران می توانند از این مسجد دیدن کنند. مرمت و بازگشایی این بنای ارزشمند به دلیل ویژگی های شاخص و معماری بی نظیر می تواند در جذب گردشگران داخلی و خارجی مؤثر باشد.

گردشگران انفرادی امکان دیدن مسجد رنگونی ها را ندارند

در این باره سیدشمس الدین نوربخش رئیس اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شهرستان آبادان در گفت وگو با خبرنگار انین در پاسخ به این پرسش که چرا بیشتر گردشگران پشت درهای بسته مسجد رنگونی ها می مانند؟ توضیح داد: دلیل آن پیچیده نیست؛ اگر درِ مسجد به صورت مستمر باز باشد دست کم دو نیرو لازم دارد اما ما این امکان را نداریم که هم در موزه آبادان و هم در مسجد رنگونی ها نیرو داشته باشیم.

او ادامه داد: در مواردی که تورهای گردشگری علمی دانشجویی پژوهشی و … از ما بخواهند می توانند از بنا دیدن کنند. البته گردشگران انفرادی امکان بازدید از این بنا را ندارند مثلا اگر یک گردشگر ساعت ۱۰ صبح برسد ما نمی توانیم مسجد را برای او باز کنیم باید از قبل هماهنگی ها انجام شده باشد.

دورنگی دیوارهای مسجد یک روش مرمتی است!

رئیس اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شهرستان آبادان درباره مرمت بخش هایی از مسجد که از مدتی پیش در حال انجام است یادآوری کرد: هر سال براساس اعتباری که در اختیار ما قرار می گیرد بخشی از مسجد شامل ضوابط مرمتی می شود. سال گذشته بخشی از بنا مرمت شد و امسال حدود ۴۵۰ میلیون تومان اعتبار در اختیار ما قرار گرفت که برای برداشتن اسکلت فلزی نصب شده روی بنا استفاده شد. آن اسکلت از نشست بنا جلوگیری می کرد و حالا که نشست متوقف شده اسکلت هم برداشته شده است.

نوربخش درباره دلیل دو رنگ بودن دیوار داخل مسجد اظهار کرد: دو رنگ بودن دیوارهای داخلی یک روش مرمتی است؛ وقتی این بنا را مرمت می کنند برای آنکه قسمت مرمت شده نسبت به قسمت قدیمی قابل تشخیص باشد قسمت مرمت شده را تیره تر می کنند. رنگ تیره تر که در مسجد دیده می شود مربوط به قسمت های مرمتی در سال های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ است. این مسجد حدود ۱۰۰ متر از رودخانه فاصله دارد و رطوبت در این منطقه بالاست. هر سال قسمت هایی را که براثر رطوبت آسیب می بینند دوباره مرمت می کنیم. قسمت عمده ای که رطوبت دارد نزدیک به کف بناست. به همین دلیل قسمت های نزدیک به زمین تیره تر هستند.

او درباره استفاده از لوله های نفت به جای ستون در داخل فضای مسجد نیز توضیح داد: کارمندان کمپانی هند شرقی ساکنان شهر یانگون (از شهرهای میانمار) بودند وقتی متقاضی ساخت مسجد شدند شرکت نفت تجهیزات و امکاناتی از جمله لوله های نفت را در اختیارشان قرار داد این ستون ها در حال حاضر کاربری نمادین دارند و از داخل تقویت شده اند.

ایجاد جذابیت گردشگری با ایجاد چشم انداز رو به رودخانه

رئیس اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شهرستان آبادان در پاسخ به پرسشی درباره برنامه های اداره میراث فرهنگی برای بخش پشتی مسجد گفت: می خواستیم دیوار انتهایی مسجد را که پشت آن اروندرود است حذف و با مصالح جدید فضایی ایجاد کنیم که نمای رو به رودخانه داشته باشد. اگر این کار را انجام دهیم برای گردشگران جذاب می شود. البته باید برای انجام این کار باید تاییدیه های مختلف را بگیریم و ببینیم امکان حذف این دیوار که در دهه های اخیر ساخته شده است وجود دارد یا خیر چون اسکله شرکت پالایش نفت در آنجا وجود دارد و باید با آنها هماهنگی شود.

او ادامه داد: گردشگران آبی که از رودخانه تردد می کنند در گذشته می توانستند مسجد رنگونی ها را ببینید ولی حالا امکان دیدن مسجد محدود شده است و فقط تاج مسجد دیده می شود. اگر چشم انداز مسجد به اروندرو باز شود گردشگران از روی آب می توانند مسجد را ببینند.

او همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا از پاسگاه کنار مسجد به گردشگران داخل حیاط برای عکاسی تذکر داده می شد؟ گفت: معمولا مانعی برای عکاسی از مسجد رنگونی ها وجود ندارد شاید در موردی خاص تذکر داده شده است.

مدیر وقت میراث فرهنگی منطقه آزاد اروند که این مسجد در محدوده آن واقع شده است نیز اسفند ماه سال ۱۴۰۰ گفته بود: بیشترین مشکل رنگونی ها درحال حاضر رطوبت بسیار بالا تَرَک و رانش است که اگر با همکاری اداره میراث فرهنگی استان خوزستان مرمت شود درهای مسجد رنگونی ها شبانه روز باز می شود.

به گزارش انین مهاجرانی که از کشورهایی مانند هند پاکستانی و برمه (میانمار) برای کار در پایشگاه نفت آبادان به این شهر آمده بودند در سال ۱۲۹۰ هجری شمسی شروع به ساختن مسجد رنگونی ها در زمینی متعلق به شرکت نفت ایران و انگلیس کردند. براساس اسناد موجود ساخت این مسجد حدود هشت سال طول کشید. معماری و گچ بری هایی رنگارنگ این مسجد که ثبت ملی هم شده است با دیگر بناهای مذهبی و تاریخی آبادان تفاوت دارد و به همین دلیل جاذبه ای دیدنی برای گردشگران به شمار می آید.

پایان خبر انین