نحوه درخواست تامین خواسته

تامین خواسته یک ابزار حقوقی قدرتمند است که به شما کمک می کند قبل از اینکه خوانده (طرف مقابل دعوا) بتواند اموالش را جابجا کند یا از بین ببرد، جلوی این کار را بگیرید و حق تان را حفظ کنید. اگر توی یک دعوای حقوقی گیر کرده اید و نگرانید که طرف مقابل، اموالش رو از دسترس شما خارج کنه، درخواست تامین خواسته راهی مطمئن برای محافظت از حقتونه. با این کار، عملاً به دادگاه می گید که برای تضمین اجرای حکمی که قرار است در آینده صادر شود، اموال بدهکار رو موقتاً توقیف کند. این یه جور سپر امنیتی برای حقتونه که با رعایت مراحل قانونی و تهیه مدارک لازم می تونید ازش استفاده کنید.

توی این مقاله، می خوایم قدم به قدم با هم ببینیم که تامین خواسته اصلاً چی هست، در چه شرایطی می تونیم درخواستش رو بدیم، چه مدارکی لازم داره، مراحلش از کجا شروع می شه و تا کجا پیش می ره. همچنین به هزینه ها، انواع تامین خواسته و حتی اشتباهات رایجی که ممکنه توی این مسیر پیش بیاد، اشاره می کنیم تا با دید باز و اطلاعات کامل، این مسیر رو طی کنید و از حق خودتون دفاع کنید. پس، اگه آماده اید، بریم سراغ جزئیات این ابزار مهم حقوقی.

تامین خواسته چیست؟ (مفهوم و مبنای قانونی)

خیلی وقت ها توی پرونده های حقوقی پیش میاد که یک نفر از شما طلبکاره یا شما از کسی طلبی دارید و نگرانی این رو دارید که تا رسیدن حکم دادگاه، طرف مقابل، اموالش رو از دست خارج کنه یا به قول معروف، اموالش رو به نام بقیه بزنه. اینجا تامین خواسته مثل یک ناجی عمل می کنه.

تعریف ساده و حقوقی تامین خواسته

تامین خواسته یعنی اینکه شما به عنوان خواهان (کسی که دعوا رو شروع کرده)، از دادگاه می خواهید که قبل از صدور حکم نهایی یا حتی در جریان رسیدگی به دعوای اصلی، جلوی نقل و انتقال یا از بین بردن اموال خوانده (طرف مقابل) رو بگیره. این توقیف موقته و هدفش اینه که اگه بعداً دادگاه به نفع شما رأی داد، بتونید حق خودتون رو از همون اموال توقیف شده بگیرید. در واقع، این کار یه تضمینه برای اینکه حکم دادگاه، روی کاغذ نمونه و قابل اجرا باشه. به این دستوری که دادگاه برای توقیف اموال صادر می کنه، «قرار تامین خواسته» می گیم.

مبنای قانونی و جایگاه تامین خواسته

تامین خواسته یک نهاد حقوقی مهم و کاربردیه که مبنای قانونیش رو می تونید توی مواد 108 تا 129 قانون آیین دادرسی مدنی پیدا کنید. قانون گذار، تامین خواسته رو جزو امور اتفاقی دادرسی دونسته. امور اتفاقی یعنی مسائلی که ممکنه در کنار دعوای اصلی پیش بیان و تأثیر زیادی روی روند پرونده بذارن. هدف اصلی از این کار چیه؟ خیلی ساده ست: «تضمین اجرای حکم قطعی آینده». یعنی دادگاه می خواد مطمئن بشه که اگه حق با شما بود، دستتون به جایی بند باشه و خوانده نتونه با کارهایی مثل فروش اموال، حقتون رو ضایع کنه.

تصور کنید شما از کسی ده میلیون تومن طلب دارید و می دونید که اون شخص یک ماشین داره. اگه قبل از اینکه دادگاه به نفع شما رای بده، اون ماشین رو بفروشه، بعداً گرفتن ده میلیون تومن ازش خیلی سخت تر می شه. تامین خواسته اینجاست که میاد و قبل از اینکه دیر بشه، اون ماشین رو به دستور دادگاه توقیف می کنه تا اگه حکم به نفع شما صادر شد، بتونید از محل همون ماشین، طلبتون رو وصول کنید.

شرایط لازم برای صدور قرار تامین خواسته (چه زمانی می توانیم درخواست دهیم؟)

اینکه کی و چطور می تونید برای تامین خواسته اقدام کنید، قواعد خودش رو داره. دادگاه الکی و بدون دلیل، اموال کسی رو توقیف نمی کنه. پس باید شرایط لازم رو داشته باشید. این شرایط به دو دسته عمومی و اختصاصی تقسیم میشن.

شرایط عمومی

1. وجود دعوای اصلی یا قابلیت طرح آن: یعنی شما باید یا یک دعوای حقوقی در دادگاه داشته باشید (مثلاً دعوای مطالبه وجه، خلع ید و…) یا اینکه قصد داشته باشید در آینده نزدیک، یک دعوا رو مطرح کنید. تامین خواسته به تنهایی یک دعوای اصلی نیست، بلکه یک درخواست وابسته به یک دعوای دیگه ست.
2. برآورد دقیق خواسته (معین بودن یا قابل تعیین بودن میزان): باید مشخص باشه که دقیقاً چه چیزی رو مطالبه می کنید و ارزش اون چقدره. مثلاً اگه پول می خواید، مبلغ دقیقش رو باید بگید. اگه یک مال خاص رو می خواید، باید مشخصاتش رو دقیقاً ذکر کنید. نمی شه بگید یه چیزی بهم بدهکارن؛ باید بگید ده میلیون تومن بهم بدهکارن یا این خونه رو بهم بدهکارن.

موارد الزامی برای دادگاه در صدور تامین خواسته (ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی)

اینجا می رسیم به قسمت مهم ماجرا! قانون آیین دادرسی مدنی (ماده 108) چهار حالت رو برای صدور قرار تامین خواسته پیش بینی کرده که اگه یکی از این شرایط وجود داشته باشه، دادگاه حتماً باید درخواست شما رو قبول کنه:

1. دعوا مستند به سند رسمی باشد:

   اگه مطالبه شما بر اساس یک سند رسمی باشه، مثلاً یک اجاره نامه رسمی، یک سند مالکیت رسمی، یا یک تعهدنامه که توی دفترخونه اسناد رسمی تنظیم شده، دادگاه موظفه قرار تامین خواسته رو صادر کنه و نکته مهم اینه که شما نیازی به سپردن «خسارت احتمالی» (که پایین تر توضیح می دیم) ندارید. سند رسمی اونقدر معتبره که دادگاه به راحتی بهش اعتماد می کنه.

2. خواسته در معرض تضییع یا تفریط باشد:

   این یعنی شما باید به دادگاه ثابت کنید که اگه سریع اموال رو توقیف نکنن، ممکنه اون اموال از بین برن، از دسترس خارج بشن یا به ضرر شما استفاده بشن. مثلاً اگه طرف مقابل داره اموالش رو خیلی سریع و زیر قیمت می فروشه یا قصد داره اون ها رو به خارج از کشور منتقل کنه، شما می تونید این رو به دادگاه نشون بدید. مثلاً با ارائه شهادت شهود یا مدارکی که نشون دهنده فروش عجولانه است.

3. دعاوی مستند به اسناد تجاری واخواست شده:

   اسناد تجاری مثل چک، سفته و برات، اگه طبق قانون واخواست شده باشن (یعنی عدم پرداختشون رسماً اعلام شده باشه)، شرایط خاصی برای تامین خواسته دارن. مثلاً اگه چک شما برگشت خورده و گواهی عدم پرداختش رو از بانک دارید، می تونید با رعایت مهلت های قانونی (مثلاً برای چک ۱۵ روز از تاریخ صدور در همان شهرستان، ۴۵ روز در کل کشور یا ۴ ماه برای چک های صادره از خارج از کشور) بدون سپردن خسارت احتمالی، درخواست تامین خواسته بدید.

4. خواهان خسارت احتمالی را تودیع کند:

   خب، اگه هیچ کدوم از سه مورد بالا وجود نداشت، شما باز هم می تونید درخواست تامین خواسته بدید؛ به شرطی که یک مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی به حساب دادگستری واریز کنید. این مبلغ در واقع یک تضمینه برای خوانده که اگه بعداً شما توی دعوا حقانیتتون اثبات نشد، اون شخص بتونه خسارت هایی که از توقیف اموالش بهش وارد شده رو از همون پولی که شما واریز کردید، جبران کنه. میزان این خسارت رو دادگاه با توجه به مبلغ و نوع خواسته شما تعیین می کنه.

موارد خاص معافیت از تودیع خسارت احتمالی

علاوه بر مواردی که در ماده 108 ذکر شد، در برخی شرایط خاص دیگر هم ممکنه شما از پرداخت خسارت احتمالی معاف بشید:

• سند رسمی: همانطور که گفتیم، اگه دعوای شما بر پایه سند رسمی باشه، نیازی به سپردن خسارت نیست.
• اسناد تجاری واخواست شده: چک، سفته و برات واخواست شده در مهلت قانونی.
• اموال در معرض تضییع/تفریط: وقتی ثابت کنید که اگه سریع اقدام نشه، اموال از دست می ره.
• ماده 218 مکرر قانون مدنی (قصد فرار از دین): اگه بتونید ثابت کنید که بدهکار برای فرار از پرداخت بدهی هایش، قصد فروش اموالش رو داره، می تونید بدون سپردن خسارت احتمالی، تقاضای توقیف اموال رو بکنید. البته دقت کنید که این ماده در مورد «قصد فروش» امواله، نه صلح یا هبه.
• تامین خواسته در دعاوی کیفری (ماده 107 و 108 قانون آیین دادرسی کیفری): در پرونده های کیفری، اگه شاکی برای جبران ضرر و زیان ناشی از جرم، از بازپرس تقاضای تامین خواسته کنه و این تقاضا مستند به دلایل قابل قبول باشه، بازپرس قرار تامین خواسته صادر می کنه و در این حالت، نیازی به پرداخت خسارت احتمالی نیست.
• تامین خواسته در دعاوی بانکی و ترکه متوفی: دعاوی که مستند به قراردادهای بانکی هستند و همچنین در مواردی که ترکه متوفی تحریر شده باشد (ماده 221 قانون امور حسبی)، از سپردن خسارت احتمالی معاف هستند.

اینکه در کدام یک از این شرایط قرار دارید، تأثیر مستقیمی روی نحوه درخواست و هزینه های شما خواهد داشت. پس با دقت این موارد رو بررسی کنید.

نحوه درخواست تامین خواسته: گام به گام (مراحل عملی)

حالا که می دونیم تامین خواسته چیه و در چه شرایطی می شه درخواستش رو داد، وقتشه بریم سراغ مراحل عملی کار. این بخش، راهنمای گام به گام شما برای ثبت درخواست تامین خواسته است.

گام 1: انتخاب زمان مناسب برای درخواست

شما می تونید درخواست تامین خواسته رو در سه زمان مختلف مطرح کنید:

1. قبل از تقدیم دادخواست اصلی:

   ممکنه شما عجله داشته باشید و بخواید قبل از اینکه دعوای اصلی رو توی دادگاه مطرح کنید، سریعاً اموال خوانده رو توقیف کنید. مثلاً می دونید طرف مقابل داره اموالش رو می فروشه. در این حالت، درخواست تامین خواسته رو روی فرم دادخواست تنظیم می کنید و به دادگاه صالح ارائه می دید. اما حواستون باشه! بعد از صدور قرار تامین خواسته، شما فقط 10 روز وقت دارید که دادخواست اصلی دعوا رو به دادگاه ارائه بدید. اگه این کار رو نکنید، قرار تامین خواسته لغو می شه.

2. ضمن دادخواست اصلی (شایع ترین روش):

   این راحت ترین و رایج ترین روشه. وقتی دادخواست دعوای اصلی تون رو می نویسید (مثلاً دادخواست مطالبه وجه یا خلع ید)، توی همون دادخواست، در قسمت «خواسته» یا «شرح دادخواست»، از دادگاه می خواهید که قرار تامین خواسته رو هم صادر کنه. به این صورت دیگه نیازی به دو تا دادخواست جداگانه ندارید و همه چیز توی یک پرونده پیگیری می شه.

3. در جریان دادرسی (قبل از صدور حکم قطعی):

   اگه دعوای اصلی شما قبلاً شروع شده و توی دادگاه در حال بررسیه، باز هم می تونید در هر مرحله ای (بدو، واخواهی، تجدیدنظر) قبل از اینکه حکم قطعی صادر بشه، درخواست تامین خواسته بدید. این درخواست رو می تونید به صورت کتبی (با یک لایحه) یا حتی شفاهی به دادگاهی که داره به پرونده اصلی رسیدگی می کنه، مطرح کنید. فقط حواستون باشه که دیوان عالی کشور چون به ماهیت دعوا رسیدگی نمی کنه، امکان تقاضای تامین خواسته از اونجا وجود نداره.

گام 2: تهیه و تنظیم دادخواست تامین خواسته

دادخواست شما باید اطلاعات مشخصی رو داشته باشه تا دادگاه بتونه بهش رسیدگی کنه:

• مشخصات خواهان و خوانده: نام، نام خانوادگی، آدرس، کد ملی و سایر مشخصات هویتی کامل شما و طرف مقابل.
• خواسته: اینجا باید دقیقاً مشخص کنید که چه چیزی رو می خواید. مثلاً «صدور قرار تامین خواسته و توقیف خودروی پژو 206 مدل فلان به پلاک انتظامی فلان» یا «صدور قرار تامین خواسته بابت مطالبه وجه ده میلیون تومانی».
• دلایل و منضمات: هر مدرکی که به نفع شماست و نشون می ده حقتون ضایع شده یا در معرض ضایع شدنه، باید اینجا ذکر بشه. مثلاً فتوکپی برابر اصل چک، سفته، مبایعه نامه، سند رسمی، شهادتنامه و…
• شرح: این بخش خیلی مهمه. اینجا باید به زبان ساده و روان، دلیل درخواست تامین خواسته رو توضیح بدید. مثلاً بگید که خوانده به شما بدهکاره و بیم این رو دارید که اموالش رو منتقل کنه، یا بگید که خواسته شما بر اساس سند رسمی هست و نیازی به سپردن خسارت احتمالی نیست. اگه قبل از دادخواست اصلی اقدام می کنید، حتماً ذکر کنید که در مهلت قانونی دادخواست اصلی رو تقدیم خواهید کرد.

گام 3: ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

بعد از اینکه دادخواست رو آماده کردید، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. این دفاتر، دادخواست شما رو به صورت سیستمی ثبت می کنن و به دادگاه صالح می فرستن. مراحلش معمولاً شامل:

• اسکن مدارک.
• تکمیل فرم های الکترونیکی.
• پرداخت هزینه های دادرسی.

این روزها همه چی آنلاین شده و این کار هم سرعت رسیدگی رو بیشتر می کنه و هم از اتلاف وقت شما جلوگیری می کنه.

گام 4: پیگیری پرونده و صدور قرار

مدیر دفتر دادگاه، بلافاصله بعد از دریافت دادخواست شما، پرونده رو به قاضی ارجاع می ده. خبر خوب اینه که دادگاه برای رسیدگی به درخواست تامین خواسته، نیازی به ابلاغ و اخطار به خوانده نداره. یعنی بدون اینکه خوانده از موضوع مطلع بشه، قاضی سریعاً درخواست شما رو بررسی می کنه و اگه شرایط لازم وجود داشته باشه، قرار تامین خواسته رو صادر می کنه. در برخی موارد خاص (مثل تضییع فوری اموال) حتی ممکنه قرار تامین قبل از ابلاغ به خوانده، اجرا بشه تا جلوی هرگونه اقدام مخرب گرفته بشه.

مدارک و مستندات لازم برای درخواست تامین خواسته (چک لیست کامل)

برای اینکه درخواست تامین خواسته شما به خوبی و بدون نقص پیش بره، لازمه که یک سری مدارک و مستندات رو همراه خودتون داشته باشید. یک چک لیست کامل که بهتون کمک می کنه چیزی رو از قلم نندازید:

• فتوکپی برابر اصل اسناد هویتی:
  • شناسنامه و کارت ملی خواهان (کسی که درخواست تامین خواسته رو میده).
  • اگه از طریق وکیل اقدام می کنید، وکالتنامه وکیل هم لازمه.
• اصل یا فتوکپی برابر اصل مستندات دعوا:

  این ها قلب پرونده شما هستن و نشون می دن که چرا مستحق این درخواست هستید. این مدارک می تونن شامل موارد زیر باشن:

  • سند رسمی (مثلاً سند ملک، سند ازدواج، تعهدنامه رسمی).
  • چک، سفته، برات (به همراه گواهی عدم پرداخت یا واخواست).
  • قراردادها (مثل مبایعه نامه، اجاره نامه، قرارداد مشارکت).
  • فاکتورها و رسیدهای معتبر.
  • هر مدرک کتبی دیگه ای که دلیل طلب یا حقتون رو ثابت می کنه.
• ادله اثبات در معرض تضییع/تفریط بودن:

  اگه ادعا می کنید که اموال خوانده در معرض از بین رفتن یا جابجایی هستن، باید مدرکی برای اثبات این موضوع داشته باشید. این ها می تونن شامل:

  • استشهادیه از شاهدان.
  • گزارش کارشناس (مثلاً در مورد خراب شدن سریع یک محصول).
  • مستندات مربوط به فروش عجولانه یا انتقال اموال.
• فیش واریزی هزینه دادرسی:

  همونطور که گفتیم، درخواست تامین خواسته هم هزینه دادرسی داره که باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت کنید.

• فیش واریزی خسارت احتمالی (در صورت لزوم):

  اگه دادگاه تشخیص بده که باید خسارت احتمالی رو واریز کنید، بعد از تعیین میزان اون، باید فیش واریز به حساب دادگستری رو ارائه بدید.

• اطلاعات دقیق از اموال خوانده برای توقیف:

  یکی از مهم ترین چیزها اینه که بدونید دقیقاً چه اموالی رو از خوانده می خواید توقیف کنید و اطلاعاتش رو تا حد امکان دقیق ارائه بدید:

  • برای ملک: آدرس دقیق، پلاک ثبتی، مشخصات سند مالکیت.
  • برای خودرو: شماره پلاک انتظامی، مدل، رنگ، مشخصات شناسایی خودرو.
  • برای حساب بانکی: شماره حساب، نام بانک و شعبه.
  • برای سهام: مشخصات شرکت، تعداد سهام، شماره کد سهامداری.
  • برای اموال منقول دیگر: مشخصات دقیق و محل نگهداری (مثلاً یک دستگاه یخچال ساید بای ساید برند X مدل Y در منزل خوانده به آدرس فلان).

هر چقدر مدارک و اطلاعات شما کامل تر و دقیق تر باشه، روند رسیدگی به درخواست تامین خواسته سریع تر و با احتمال موفقیت بیشتری انجام می شه.

هزینه های درخواست تامین خواسته (هزینه دادرسی و خسارت احتمالی)

یکی از سوالات مهمی که برای خیلی ها پیش میاد، مربوط به هزینه های درخواست تامین خواسته است. این هزینه ها به دو بخش اصلی تقسیم میشن: هزینه دادرسی و خسارت احتمالی.

هزینه دادرسی

برای ثبت هر دادخواست یا درخواستی در دادگاه، باید هزینه دادرسی پرداخت کنید. درخواست تامین خواسته از نظر هزینه دادرسی، معمولاً معادل دعاوی غیرمالیه. یعنی هزینه اش یک نرخ ثابت داره که هر ساله توسط قوه قضائیه اعلام می شه و مبلغش نسبت به دعاوی مالی که درصد مشخصی از خواسته است، کمتره. این هزینه باید هنگام ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت بشه.

خسارت احتمالی

این بخش کمی پیچیده تره و برای خیلی ها سوال پیش میاره. «خسارت احتمالی» مبلغیه که دادگاه از شما (خواهان) می خواد تا به عنوان یک ضمانت، به حساب صندوق دادگستری واریز کنید. هدفش چیه؟ اگه بعداً توی دعوای اصلی، شما محکوم بشید و حقانیت خوانده ثابت بشه، خوانده می تونه خسارت هایی رو که در نتیجه توقیف اموالش (بر اساس قرار تامین خواسته) بهش وارد شده، از همین پولی که شما واریز کردید، مطالبه کنه.

1. نحوه تعیین میزان توسط دادگاه:

   مقدار خسارت احتمالی توسط قاضی دادگاه تعیین می شه. قاضی معمولاً با در نظر گرفتن میزان خواسته شما (مثلاً چقدر پول مطالبه کردید)، نوع اموالی که می خواید توقیف بشه و شرایط کلی پرونده، یک مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی مشخص می کنه. این مبلغ معمولاً درصدی از ارزش خواسته است.

2. نحوه واریز به صندوق دادگستری:

   بعد از اینکه دادگاه میزان خسارت احتمالی رو تعیین کرد، شما باید اون مبلغ رو به حسابی که دادگاه اعلام می کنه (صندوق دادگستری)، واریز کنید و فیش واریزی رو به دادگاه ارائه بدید. تا زمانی که این مبلغ واریز نشه، دادگاه قرار تامین خواسته رو صادر نمی کنه.

3. شرایط استرداد خسارت احتمالی به خواهان:

   اگه شما توی دعوای اصلی پیروز بشید و حکم نهایی به نفع شما صادر بشه، یا اگه خوانده در مهلت مقرر (بعد از صدور قرار تامین خواسته) به قرار تامین اعتراض نکنه، می تونید درخواست استرداد خسارت احتمالی رو بدید و پولی که واریز کردید رو پس بگیرید.

4. وظایف خواهان در صورت عدم طرح دعوای اصلی در مهلت مقرر (ماده 112):

   همونطور که قبلاً گفتیم، اگه درخواست تامین خواسته رو قبل از دادخواست اصلی داده باشید، 10 روز فرصت دارید تا دادخواست اصلی رو هم ثبت کنید. اگه این مهلت رو رعایت نکنید، خوانده می تونه درخواست لغو قرار تامین خواسته رو بده. در این حالت، شما نه تنها پول خسارت احتمالی رو پس نمی گیرید، بلکه ممکنه مجبور به جبران خسارت هایی که به خوانده وارد شده هم بشید.

5. مسئولیت خواهان در قبال خسارات وارده به خوانده (در صورت بی حقی خواهان):

   اگه دادگاه در نهایت شما رو بی حق تشخیص بده و حکم به ضرر شما صادر بشه، خوانده می تونه ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ حکم قطعی، بدون تشریفات خاص و بدون پرداخت هزینه دادرسی، مطالبه خسارت هایی رو که در اثر قرار تامین خواسته بهش وارد شده، از دادگاه بکنه. دادگاه در وقت فوق العاده به این موضوع رسیدگی می کنه و از همون مبلغ خسارت احتمالی که شما واریز کرده بودید، خسارت خوانده رو جبران می کنه. اگه این خسارت کفایت نکنه، ممکنه مجبور به پرداخت مبلغ بیشتری هم بشید. پس حواستون باشه که بی دلیل و بدون اطمینان از حقانیتتون، درخواست تامین خواسته ندید.

انواع تامین خواسته (بر اساس نوع خواسته و ویژگی ها)

تامین خواسته فقط یک نوع نیست، بلکه با توجه به ماهیت خواسته شما و نوع اموالی که می خواید توقیف کنید، شکل های مختلفی پیدا می کنه. در اینجا به چند نمونه رایج اشاره می کنیم و یه تصویر ذهنی از دادخواستش بهتون می دیم:

تامین خواسته وجه (طلب)

این یکی از رایج ترین انواع تامین خواسته است. تصور کنید از کسی پول (وجه) طلب دارید و نگرانید که تا زمان صدور حکم، اموالش رو از دسترس خارج کنه. اینجا شما می تونید درخواست تامین خواسته وجه بدید.

نمونه دادخواست مطالبه وجه با تامین خواسته:

توی دادخواست تون باید مشخصات کامل خودتون و خوانده رو بنویسید. بعد توی قسمت خواسته بگید: مطالبه مبلغ [مبلغ دقیق] ریال به انضمام خسارات دادرسی و تاخیر تادیه و همچنین صدور قرار تامین خواسته معادل مبلغ خواسته و توقیف اموال خوانده. توی شرح دادخواست هم به طور کامل توضیح میدید که چطور این طلب به وجود اومده، تاریخش کی بوده و چرا نگران فرار از دین خوانده هستید. مثلاً به یک قرارداد قرض، فیش واریزی یا شهادت شهود اشاره می کنید.

تامین خواسته چک/سفته/برات

اسناد تجاری مثل چک، سفته و برات، اعتبار خاصی دارن. اگه چک شما برگشت خورده یا سفته و برات واخواست شدن، می تونید با شرایطی که قبلاً گفتیم (مهلت های قانونی واخواست)، برای تامین خواسته اقدام کنید.

نمونه دادخواست تامین خواسته چک:

در این نوع دادخواست، شما بعد از درج مشخصات، در قسمت خواسته می نویسید: صدور قرار تامین خواسته و توقیف اموال خوانده به میزان وجه چک شماره [شماره چک] عهده بانک [نام بانک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال، به انضمام خسارات دادرسی و تاخیر تادیه. در قسمت دلایل و منضمات حتماً اصل چک و گواهی عدم پرداخت رو ضمیمه می کنید و توی شرح هم قید می کنید که با توجه به برگشت خوردن چک و بیم انتقال اموال، درخواست توقیف رو دارید. در این مورد، غالباً نیازی به سپردن خسارت احتمالی نیست.

تامین خواسته ملک

اگه دعوای شما مربوط به یک ملک خاص باشه (مثلاً خرید و فروش ملک یا مال غیرمنقول) و نگرانید که خوانده اون رو به اسم کس دیگه ای بزنه، می تونید درخواست تامین خواسته ملک بدید.

نمونه دادخواست تامین خواسته ملک:

اینجا توی خواسته باید دقیقاً بنویسید: صدور قرار تامین خواسته و توقیف پلاک ثبتی [شماره پلاک]، واقع در [آدرس دقیق]، بخش [شماره بخش] شهرستان [نام شهرستان] به نام خوانده. در قسمت دلایل و منضمات، سند مالکیت، مبایعه نامه یا هر مدرکی که ارتباط شما با اون ملک رو نشون می ده، ضمیمه می کنید و در شرح هم توضیحات لازم رو در مورد دعوای اصلی و علت درخواست توقیف ملک ارائه می دید.

تامین خواسته اموال منقول

اموال منقول مثل خودرو، حساب بانکی، سهام، لوازم منزل (مثل جهیزیه) و… رو هم میشه توقیف کرد. اگه خواسته شما از این نوع امواله، باید دقیقاً مشخصاتشون رو بدونید.

نمونه دادخواست تامین خواسته توقیف خودرو/حساب بانکی:

مثلاً برای توقیف خودرو می نویسید: صدور قرار تامین خواسته و توقیف یک دستگاه خودروی [مدل خودرو] به شماره پلاک انتظامی [شماره پلاک] به نام خوانده. برای حساب بانکی: صدور قرار تامین خواسته و توقیف مبلغ [مبلغ مورد نظر] ریال از حساب بانکی شماره [شماره حساب] در بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به نام خوانده. توی دلایل و منضمات، مدارک مربوط به طلب یا حق خودتون رو می ذارید و در شرح هم توضیح می دید که چرا می خواهید این اموال خاص توقیف بشن (مثلاً این تنها دارایی قابل توقیف خوانده است).

در دعوایی که مربوط به جهیزیه است، ممکن است خواهان درخواست توقیف اموالی که متعلق به خودش بوده، اما به هر دلیلی در دست خوانده است را مطرح کند تا از آسیب رسیدن به آن اموال جلوگیری شود.

تامین خواسته فوری (قبل از ابلاغ)

در موارد خیلی خاص که بیم از بین رفتن یا جابجایی فوری اموال وجود داره و هر لحظه تاخیر ممکنه به ضرر شما تموم بشه، قانون اجازه داده که قرار تامین خواسته، حتی قبل از اینکه به خوانده ابلاغ بشه، اجرا بشه (ماده 117 قانون آیین دادرسی مدنی).

نمونه دادخواست تامین خواسته فوری:

توی این دادخواست، علاوه بر ذکر مشخصات و خواسته، در قسمت شرح، باید خیلی محکم و با ارائه دلایل قوی به دادگاه ثابت کنید که خواسته در معرض تضییع یا تفریط فوری است و تاخیر در اجرا باعث ضرر جبران ناپذیر می شه. مثلاً در مورد یک کالا که سریعاً خراب می شه یا یک دام که در معرض تلف شدنه. حتماً به مواد 108 و 117 قانون آیین دادرسی مدنی اشاره می کنید و از دادگاه می خواهید که قرار تامین رو «قبل از ابلاغ» اجرا کنه.

انتخاب نوع تامین خواسته بستگی به شرایط پرونده و نوع طلب شما داره. حواستون باشه که برای هر نوع، اطلاعات دقیق و مدارک کامل رو آماده کنید.

پس از صدور قرار تامین خواسته: اقدامات و پیگیری ها

بعد از اینکه زحمت کشیدید و دادخواست تامین خواسته رو ثبت کردید و دادگاه هم قرار رو صادر کرد، کار تموم نشده! یک سری اقدامات و پیگیری های دیگه هم هست که باید انجام بدید تا این قرار به نتیجه برسه و حقتون حفظ بشه.

ابلاغ و اجرای قرار

وقتی قاضی قرار تامین خواسته رو صادر می کنه، این قرار باید به خوانده ابلاغ بشه. معمولاً بعد از ابلاغ، نوبت به اجرا می رسه. اجرای این قرار به عهده «اجرای احکام» دادگستریه. یعنی شما باید قرار رو از دادگاه بگیرید و به دایره اجرای احکام ببرید. کارمند اجرای احکام با شما همراه می شه تا اموال مشخص شده خوانده رو توقیف کنه. البته همانطور که گفتیم در موارد خیلی خاص و فوری (ماده 117 قانون آیین دادرسی مدنی)، ممکنه قرار تامین حتی قبل از ابلاغ به خوانده هم اجرا بشه تا جلوی از بین رفتن اموال گرفته بشه.

مهلت 10 روزه خواهان برای طرح دعوای اصلی

این یکی از مهم ترین نکاتیه که باید بهش توجه کنید! اگه شما درخواست تامین خواسته رو «قبل از تقدیم دادخواست اصلی» داده باشید، از تاریخ صدور قرار تامین خواسته، فقط 10 روز فرصت دارید تا دادخواست اصلی دعوای خودتون رو هم به دادگاه ارائه بدید. اگه این مهلت 10 روزه بگذره و شما دادخواست اصلی رو ثبت نکنید، خوانده می تونه از دادگاه درخواست «لغو قرار تامین خواسته» رو بکنه و در این صورت، تمام زحمات شما از بین می ره و اموال از توقیف خارج می شن. پس این مهلت رو جدی بگیرید و فراموش نکنید.

اعتراض به قرار تامین خواسته

خب، طبیعیه که خوانده از توقیف اموالش خوشحال نباشه و بخواد اعتراض کنه. ماده 116 قانون آیین دادرسی مدنی این حق رو به خوانده می ده:

• چه کسی می تواند اعتراض کند؟ فقط خوانده (کسی که اموالش توقیف شده) می تونه به قرار تامین خواسته اعتراض کنه.
• مهلت و نحوه اعتراض: خوانده می تونه ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ قرار تامین خواسته بهش، توی همون دادگاهی که قرار رو صادر کرده، اعتراض خودش رو مطرح کنه. دادگاه هم موظفه که در اولین جلسه، به این اعتراض رسیدگی کنه و تصمیم بگیره.
• عدم قابلیت تجدیدنظر قرار قبول یا رد تامین (ماده 119 قانون آیین دادرسی مدنی): نکته مهم اینه که خودِ «قرار قبول یا رد تامین خواسته» قابل تجدیدنظرخواهی نیست. یعنی نمی شه در دادگاه تجدیدنظر دوباره در مورد اصل صدور یا عدم صدور قرار بحث کرد. اعتراض خوانده فقط به خود قرار و شرایط صدورشه، نه به اینکه آیا این تصمیم دادگاه بدوی درسته یا نه.

تبدیل مال توقیف شده (ماده 124 قانون آیین دادرسی مدنی)

ممکنه مالی که توقیف شده، برای خوانده خیلی ضروری باشه یا اینکه خوانده بخواد به جاش یک مال دیگه رو توقیف کنه. ماده 124 این امکان رو می ده:

• خوانده می تونه به جای مال توقیف شده، معادل همون مبلغ، وجه نقد یا اوراق بهادار رو به حساب صندوق دادگستری واریز کنه.
• همچنین می تونه درخواست بده که مالی رو که توقیف شده، با یک مال دیگه عوض کنه. به شرط اینکه اون مال جدید، هم از نظر قیمت و هم از نظر راحتی فروش، کمتر از مال توقیف شده قبلی نباشه.
• اما یه استثنا داره: اگه خواسته شما «عین معین» بوده و همون عین توقیف شده باشه (مثلاً یک خودروی خاص)، تبدیل اون به مال دیگه فقط با «رضایت خواهان» ممکنه.

رفع قرار تامین خواسته (ماده 118 قانون آیین دادرسی مدنی)

قرار تامین خواسته برای همیشه باقی نمی مونه و در موارد زیر، خود به خود یا با دستور دادگاه رفع می شه:

• اگه خواهان توی دعوای اصلی محکوم بشه و حکم قطعی علیهش صادر بشه.
• اگه خواهان، دادخواست اصلی خودش رو پس بگیره یا از دعواش صرف نظر کنه.
• اگه خواهان، دادخواست تامین خواسته رو پس بگیره.
• اگه مهلت 10 روزه برای تقدیم دادخواست اصلی بگذره و خواهان این کار رو نکرده باشه و خوانده درخواست لغو قرار رو بده.
• اگه خوانده به جای مال توقیف شده، وجه نقد یا تضمین کافی رو واریز کنه.

در صورتی که دادگاه، قرار تامین خواسته را قبول و صادر نماید و خوانده دعوا، به موجب رای قطعی، محکوم به بطلان دعوا یا بی حقی خواهان شود، خوانده حق دارد ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ حکم قطعی، مطالبه خسارت کند.

پس، پیگیری این مراحل بعد از صدور قرار، به اندازه خودِ ثبت درخواست مهمه و نیازمند دقت و آگاهی شماست.

تفاوت های کلیدی: تامین خواسته و تامین دلیل (برای جلوگیری از اشتباه)

توی دنیای حقوقی، دو اصطلاح تامین خواسته و تامین دلیل خیلی شبیه به هم به نظر میان و گاهی اوقات ممکنه آدم رو به اشتباه بندازن. اما این دو تا مفهوم، با اینکه هر دو با کلمه تامین شروع میشن، کاربردها و اهداف کاملاً متفاوتی دارن. بیایید یک بار برای همیشه تفاوتشون رو با هم مرور کنیم تا دیگه اشتباهی پیش نیاد.

تامین خواسته

همونطور که تا الان حسابی در موردش صحبت کردیم، تامین خواسته ابزاریه برای «توقیف موقت اموال خوانده». هدف اصلیش اینه که اگه شما در آینده توی دعوای اصلی برنده شدید، دستتون به جایی بند باشه و خوانده نتونه اموالش رو از دسترس شما خارج کنه. یعنی شما نگران «وصول طلب یا حقتون» در آینده هستید.

فرض کنید از یک نفر طلبکارید و می ترسید که اون شخص خونه یا ماشینش رو قبل از حکم دادگاه بفروشه. شما درخواست تامین خواسته می دید تا اون خونه یا ماشین توقیف بشه.

تامین دلیل

اما تامین دلیل داستانش فرق می کنه. تامین دلیل یعنی شما از دادگاه می خواهید که «یک دلیل رو حفظ و صورت برداری کنه». هدف اصلیش اینه که یک مدرک یا یک وضعیت خاص که ممکنه در آینده از بین بره یا تغییر کنه، به طور رسمی ثبت بشه تا در دعوای اصلی آینده بتونید ازش استفاده کنید. یعنی شما نگران «از بین رفتن یا تغییر مدرک» هستید.

مثلاً تصور کنید خونه تون رو اجاره دادید و مستاجر آسیب جدی به ملک وارد کرده. شما می دونید که اگه مستاجر بره و کسی دیگه بیاد، اثبات این آسیب ها سخت می شه. اینجا شما درخواست تامین دلیل می دید تا کارشناس دادگستری بیاد، از خونه بازدید کنه، آسیب ها رو صورت برداری و عکس برداری کنه و گزارشش رو ثبت کنه. این گزارش در آینده می تونه به عنوان یک مدرک محکم توی دعوای مطالبه خسارت از مستاجر استفاده بشه.

تفاوت های کلیدی در یک نگاه:

ویژگی	تامین خواسته	تامین دلیل
هدف اصلی	توقیف اموال برای تضمین اجرای حکم آینده (مالی)	حفظ و صورت برداری از دلایل و مدارک (اثباتی)
موضوع درخواست	اموال منقول یا غیرمنقول خوانده	اسناد، شهادت شهود، وضعیت یک محل، نظر کارشناس و…
اثر اصلی	محدود کردن خوانده در تصرف اموالش	ثبت رسمی یک وضعیت یا مدرک برای استفاده در آینده
مبنای قانونی	مواد 108 تا 129 قانون آیین دادرسی مدنی	مواد 149 تا 155 قانون آیین دادرسی مدنی
نیاز به خسارت احتمالی	معمولاً لازم است (مگر در موارد استثنائی ماده 108)	معمولاً نیازی نیست

به طور خلاصه، اگه نگران پول یا مالی هستید که ممکنه از دستتون بره، سراغ تامین خواسته برید. اگه نگران از بین رفتن یک مدرک یا شاهد هستید، تامین دلیل به کارتون میاد. دونستن این تفاوت بهتون کمک می کنه که درخواست درستی رو به دادگاه ارائه بدید و از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری کنید.

اشتباهات رایج در درخواست تامین خواسته و نکات کلیدی برای موفقیت

همونطور که توی هر مسیر حقوقی، ممکنه اشتباهاتی رخ بده، در مورد درخواست تامین خواسته هم یک سری خطاها وجود داره که اگه حواستون نباشه، می تونه روند کار رو کند یا حتی متوقف کنه. بیایید با هم به چند مورد از این اشتباهات رایج نگاهی بندازیم و نکات مهمی رو برای موفقیت در این فرآیند بررسی کنیم.

اشتباهات رایج:

1. عدم ذکر دقیق اموال خوانده:

   یکی از بزرگترین اشتباهات اینه که شما توی دادخواست تامین خواسته، مشخصات اموال خوانده رو به صورت دقیق و کامل ذکر نکنید. مثلاً فقط بنویسید توقیف اموال خوانده. اینجوری دادگاه نمی دونه دقیقاً چی رو توقیف کنه و قرار تامین خواسته یا صادر نمی شه یا اجرایی نمیشه. باید آدرس دقیق ملک، شماره پلاک خودرو، شماره حساب بانکی و… رو با جزئیات کامل ارائه بدید.

2. عدم رعایت مهلت 10 روزه برای طرح دعوای اصلی:

   اگه درخواست تامین خواسته رو قبل از دعوای اصلی داده باشید و بعد از صدور قرار، توی اون 10 روز طلایی، دادخواست اصلی رو ثبت نکنید، قرار تامین خواسته لغو می شه و تمام زحمات شما به باد می ره. این اشتباه، متاسفانه زیاد اتفاق می افته و ضررهای مالی و زمانی زیادی رو به دنبال داره.

3. اشتباه در انتخاب نوع تامین:

   همونطور که توضیح دادیم، تامین خواسته و تامین دلیل کاملاً با هم فرق دارن. اگه شما به جای تامین خواسته، اشتباهاً درخواست تامین دلیل بدید، درخواستتون رد می شه و باید دوباره از اول اقدام کنید. قبل از هر کاری مطمئن بشید که کدوم ابزار حقوقی برای مشکل شما مناسبه.

4. نداشتن دلایل و مستندات کافی:

   دادگاه بدون دلیل کافی، اموال کسی رو توقیف نمی کنه. اگه مستندات شما ضعیف باشه یا نتونید ثابت کنید که خواسته در معرض تضییع یا تفریط هست (در مواردی که نیاز به اثباته)، درخواست شما رد خواهد شد. پس مطمئن بشید که مدارک لازم و قوی رو همراه دارید.

5. عدم واریز خسارت احتمالی:

   اگه دادگاه از شما بخواد که خسارت احتمالی رو واریز کنید و شما این کار رو انجام ندید، قرار تامین خواسته صادر نمی شه. این یک شرط اساسی در بسیاری از موارد است و عدم رعایت آن، مانع از پیشرفت کار می شود.

6. عدم پیگیری اجرای قرار:

   صدور قرار تامین خواسته به تنهایی کافی نیست. شما باید خودتون پیگیر باشید تا قرار به دست اجرای احکام برسه و اموال خوانده واقعاً توقیف بشن. گاهی اوقات این پیگیری ها زمان بره و نیاز به حوصله داره.

نکات کلیدی برای موفقیت:

• مشاوره با وکیل متخصص:

  این مهم ترین نکته است. پرون