نفقه زن در دوران عقد چقدر است

به محض اینکه خطبه عقد دائم جاری میشه، زن حق نفقه پیدا می کنه و وظیفه پرداختش با آقاست، نه پدرخانم! میزان نفقه هم عدد ثابتی نیست و کارشناس دادگستری با توجه به شان و نیازهای زن اون رو تعیین می کنه.

شاید براتون سوال باشه که خب مگه عروسی نکردیم و هنوز زیر یه سقف نرفتیم، پس چطور نفقه باید پرداخت بشه؟ یا اصلاً این نفقه شامل چه چیزهایی میشه؟ متاسفانه خیلی ها از این موضوع بی خبرن و همین ناآگاهی باعث میشه مشکلات زیادی پیش بیاد. تو این مقاله، قراره همه این ابهامات رو با هم روشن کنیم و به زبون ساده بگیم که حقوق شما چیه و چطور می تونید ازش دفاع کنید.

نفقه چیست و اصلاً چه چیزهایی رو در بر می گیره؟

قبل از اینکه بریم سراغ جزئیات نفقه زن در دوران عقد، بذارید ببینیم اصلاً نفقه یعنی چی و شامل چه مواردی میشه. قانون مدنی، تو ماده ۱۱۰۷ قشنگ توضیح داده که نفقه زن چیه. طبق این ماده، نفقه یعنی «همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، از قبیل مسکن، البسه، خوراک، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.»

حالا این یعنی چی؟ یعنی آقا باید همه اون چیزهایی رو که برای زندگی یه زن، با توجه به شرایط خودش لازمه، فراهم کنه. این نیازها دو تا بخش مهم داره:

۱. نیازهای متعارف

این بخش شامل چیزهایی میشه که تو جامعه و فرهنگ ما، برای یه زندگی عادی لازمه. مثلاً اگه تو شهر شما، پوشیدن لباس های مناسب فصل، استفاده از لوازم بهداشتی معمول یا داشتن یه گوشی موبایل ساده جزو نیازهای عادی حساب میشه، مرد وظیفه داره این ها رو فراهم کنه. به عبارت ساده، اون چیزی که اکثر آدم ها تو اون سطح از زندگی بهش نیاز دارن.

۲. نیازهای متناسب با وضعیت زن

این قسمت کمی شخصی تره و به شان و جایگاه زن برمی گرده. یعنی چی؟ یعنی اینکه قبل از ازدواج، خانم تو خونه پدرش چه جور زندگی ای داشته. مثلاً اگه عادت داشته خدمتکار داشته باشه یا همیشه لباس های خاص و گرون قیمت بپوشه، یا سطح تحصیلات و موقعیت اجتماعی اش بالا بوده، نفقه هم باید متناسب با همون شان و منزلت باشه. این یعنی نفقه یک خانم با تحصیلات عالی و موقعیت اجتماعی خاص، با نفقه یه خانم دیگه با شرایط متفاوت، فرق می کنه.

نفقه، نه تنها خوراک و پوشاک، بلکه شامل همه چیزهایی میشه که برای یه زندگی با شان و منزلت همسر لازمه؛ از خونه و اثاثیه بگیرید تا هزینه های درمانی و حتی خادم، اگه لازمه.

بله، نفقه در دوران عقد هم به شما تعلق می گیره!

این یکی از باورهای غلطیه که متاسفانه خیلی ها فکر می کنن تا وقتی عروسی نگرفتن و زیر یه سقف نرفتن، نفقه به زن تعلق نمی گیره و وظیفه پدرشه. اما باید بگم این فکر کاملاً اشتباهه! قانون تکلیف رو روشن کرده. تو ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی اومده که «همین که نکاح به طور صحت واقع شد، روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود.»

یعنی چی؟ یعنی به محض اینکه شما و آقا تو محضر عقد کردید و صیغه دائمی جاری شد، روابط زن و شوهری شروع میشه و همه حقوق و تکالیف قانونی هم برقرار میشه. پرداخت نفقه هم یکی از همین تکالیف مرده که از همون لحظه عقد به عهده اش میاد. پس دیگه پدر شما مسئولیتی در قبال نفقه دخترش نداره و این بار سنگین میفته رو دوش آقا داماد.

تفاوت نفقه در عقد دائم و موقت

حواستون باشه که این بحث نفقه برای عقد دائم هست. تو عقد موقت یا همون صیغه، قضیه فرق می کنه. تو عقد موقت، زن اصلاً حق نفقه نداره، مگر اینکه موقع عقد، تو همون توافق اولیه، شرط کرده باشید که مرد نفقه رو پرداخت کنه. اگه شرطی نشده باشه، دیگه نمیشه نفقه رو ازش مطالبه کرد.

نفقه زن در دوران عقد چقدر است؟ (راهنمای جامع تعیین مبلغ)

حالا می رسیم به سوال کلیدی مقاله: خب، نفقه زن در دوران عقد چقدر است؟ راستش رو بخواهید، هیچ مبلغ ثابت و مشخصی تو قانون برای نفقه وجود نداره. یعنی نمیشه یه عدد مشخص گفت که مثلاً نفقه هر ماه فلان قدره. این مبلغ تو هر پرونده و برای هر زوجی، متفاوته و به عوامل مختلفی بستگی داره.

پس چطور این میزان نفقه در عقد رو تعیین می کنن؟ بیاین با هم این عوامل رو بررسی کنیم:

عوامل موثر روی میزان نفقه:

• شان و موقعیت اجتماعی زن: این خیلی مهمه. مثلاً یه خانمی که تو یه خانواده با موقعیت اجتماعی و مالی بالا بزرگ شده و سطح زندگی خاصی داشته، نفقه بیشتری نسبت به خانمی که تو شرایط معمولی تری زندگی کرده، خواهد داشت. این رو کارشناس با دقت بررسی می کنه.
• تحصیلات و سطح آگاهی زن: تحصیلات، شغل و سبک زندگی ای که خانم قبل از ازدواج داشته، می تونه تو تعیین نیازهاش تاثیرگذار باشه. مثلاً هزینه های مربوط به کلاس های آموزشی یا فعالیت های اجتماعی که جزو عادت های خانم بوده، در نظر گرفته میشه.
• عرف جامعه و شهر محل سکونت: هزینه ها و سبک زندگی تو شهرهای مختلف یا حتی مناطق مختلف یه شهر، فرق می کنه. مثلاً هزینه های زندگی تو تهران با یه شهر کوچیک ممکنه خیلی متفاوت باشه. کارشناس این عرف رو هم در نظر می گیره.
• تمکن مالی مرد: شاید فکر کنید اگه مرد پولدار باشه، باید نفقه بیشتری هم بده. خب، اینطور نیست که هر چقدر مرد پولدارتر باشه، نفقه سر به فلک بکشه! قانون میگه نفقه باید «متناسب با وضعیت زن» باشه. تمکن مالی مرد بیشتر برای این مهمه که بتونه از پس پرداخت نفقه متعارف و متناسب با شان زن بربیاد. یعنی اگه یه نفقه معقول و متناسب با شان زن تعیین شد، مرد باید بتونه اون رو پرداخت کنه و تمکن مالیش اینجا نقش پررنگ تری پیدا می کنه.

فرآیند تعیین نفقه در صورت عدم توافق:

اگه شما و همسرتون روی مبلغ نفقه زن در عقد دائم به توافق نرسیدید، نگران نباشید، قانون راه رو برای شما باز گذاشته:

1. مذاکره و گفتگو: اول از همه، سعی کنید با صحبت و مذاکره این قضیه رو حل کنید. خیلی وقت ها با یه گفتگوی دوستانه میشه به نتیجه رسید.
2. مراجعه به دادگاه: اگه نشد، خانم میتونه بره دادگاه خانواده و درخواست مطالبه نفقه بده. اینجا دادگاه وارد عمل میشه.
3. ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری تعیین نفقه: دادگاه، پرونده رو به یه کارشناس رسمی دادگستری که تو زمینه نفقه تخصص داره، ارجاع میده. این کارشناس با بررسی دقیق همه جوانب (همون چیزایی که بالا گفتیم)، یه مبلغ رو به عنوان نفقه تعیین می کنه.
4. صدور حکم: قاضی دادگاه هم بر اساس نظر کارشناس، حکم نهایی رو صادر می کنه و مرد موظف میشه اون مبلغ رو به عنوان نفقه پرداخت کنه.

پس همونطور که دیدید، هیچ مبلغ جادویی و ثابت برای تعیین نفقه دوران عقد وجود نداره و همه چیز بستگی به شرایط خاص هر پرونده و نظر کارشناس داره.

عامل موثر بر نفقه	توضیح
شان و موقعیت اجتماعی زن	جایگاه خانوادگی و سطح زندگی پیشین زن (مثلاً زندگی در محله ای خاص، نوع پوشش، عادات فرهنگی).
تحصیلات و سطح آگاهی زن	سطح سواد، مهارت ها و شغل زن (تاثیر در نیازهای فرهنگی، اجتماعی و بهداشتی).
عرف جامعه و شهر محل سکونت	هزینه ها و رسوم رایج در محل زندگی زوجین.
تمکن مالی مرد	توانایی مالی مرد برای پرداخت نفقه متعارف و متناسب با شان زن (مستقلاً باعث افزایش بی رویه نفقه نمی شود).

شرط اصلی دریافت نفقه در دوران عقد: تمکین و استثنائات آن

یه قانون کلی تو بحث نفقه داریم و اون اینه که نفقه به زنی تعلق می گیره که متمکنه باشه. یعنی چی؟ یعنی زن باید به وظایف زناشویی خودش عمل کنه. این وظایف دو دسته اند:

۱. تمکین عام

این شامل زندگی در منزل مشترک (البته بعد از عروسی و شروع زندگی)، حسن معاشرت و اطاعت از مرد تو کارهای خونه و زندگی مشترک میشه. مثلاً اگه مرد خونه رو عوض کنه، زن باید به خونه جدید بره.

۲. تمکین خاص

این هم که مربوط به روابط زناشویی و جنسیه.

اگه زنی بدون دلیل موجه از این وظایف خودش سر باز بزنه، بهش میگن ناشزه و دیگه نفقه بهش تعلق نمی گیره. اما خب، همیشه هم اینطور نیست! یه سری استثنائات مهم وجود داره که باید حواسمون بهشون باشه:

• موانع مشروع تمکین: اگه زن به دلایل موجه قانونی یا شرعی نتونه تمکین کنه، مثلاً بیماری داشته باشه، یا اگه تمکین باعث ضرر جسمی یا مالی شدید بهش بشه، در این صورت ناشزه محسوب نمیشه و همچنان حق نفقه رو داره.
• حق حبس: این مورد خیلی خاص و مهمه که تو دوران عقد زیاد پیش میاد و الان مفصل در موردش حرف می زنیم.

حق حبس زن در دوران عقد: استثنایی مهم بر قاعده تمکین (ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی)

یکی از مهمترین و کاربردی ترین حقوقی که زن تو دوران عقد داره، حق حبس هست. این حق، یه جورایی استثنایی بر قاعده تمکینه و خیلی وقت ها می تونه به درد خانم ها بخوره. تو ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به صراحت اومده: «زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.»

حالا این یعنی چی؟ یعنی خانمی که عقد کرده، اگه مهریه اش عندالمطالبه باشه (یعنی همین الان بتونه درخواست مهریه کنه و پرداختش به توانایی مالی مرد منوط نشده باشه) و هنوز نزدیکی بینشون اتفاق نیفتاده باشه، میتونه بگه تا مهریه ام رو کامل نگیرم، وظایف زناشویی ام (چه تمکین عام و چه تمکین خاص) رو انجام نمیدم! اینجاست که حق حبس و نفقه دوران عقد مطرح میشه.

شرایط استفاده از حق حبس:

1. مهریه باید حال باشه: یعنی مهریه شما نباید از نوع عندالاستطاعه باشه. اگه مهریه عندالاستطاعه باشه، شما نمیتونید از حق حبس استفاده کنید، چون پرداختش مشروط به توانایی مالی مرد شده.
2. قبل از اولین نزدیکی باشه: این خیلی شرط مهمیه. اگه حتی یک بار هم نزدیکی بین شما و همسرتون اتفاق افتاده باشه، دیگه نمیتونید از حق حبس استفاده کنید.

نکته مهم: اگه زن از حق حبس استفاده کنه، ناشزه محسوب نمیشه و همچنان حق دریافت نفقه رو داره! این یعنی آقا داماد باید نفقه رو پرداخت کنه، حتی اگه خانم به دلیل حق حبس، تمکین نمیکنه. این یه باور غلطه که فکر می کنن اگه زن از حق حبس استفاده کنه، نفقه بهش تعلق نمی گیره یا نصف میشه. نخیر! نفقه به طور کامل بهش تعلق می گیره.

اگه زنی حق حبس خودش رو اعمال کنه (مهریه اش عندالمطالبه باشه و قبل از نزدیکی باشه)، نه تنها ناشزه نیست، بلکه نفقه دوران عقدش هم به قوت خودش باقیه و مرد باید اون رو بپردازه.

نحوه مطالبه نفقه در دوران عقد: گام به گام (فرآیند حقوقی)

فرض کنید همه اینها رو میدونید، ولی آقا داماد نفقه رو پرداخت نمیکنه. خب، چیکار باید بکنید؟ نگران نباشید، راه قانونی برای مطالبه نفقه وجود داره. بیاین با هم قدم به قدم پیش بریم تا نحوه مطالبه نفقه در دوران عقد رو یاد بگیرید:

1. صحبت و توافق: همیشه اولین و بهترین قدم، صحبت کردن و رسیدن به توافقه. شاید همسرتون اطلاعی از این حق نداشته یا سوءتفاهمی پیش اومده باشه.
2. ارسال اظهارنامه رسمی: اگه صحبت کردن فایده نداشت، می تونید از طریق دفاتر خدمات قضایی، یه اظهارنامه رسمی برای همسرتون بفرستید. تو این اظهارنامه، به صورت قانونی نفقه رو مطالبه می کنید و بهش هشدار میدید که اگه پرداخت نکنه، مجبورید از طریق دادگاه اقدام کنید.
3. ثبت دادخواست مطالبه نفقه: اگه با اظهارنامه هم نتیجه ای نگرفتید، وقتشه که از طریق همون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه نفقه رو ثبت کنید. تو این دادخواست، هم نفقه جاری (نفقه الان به بعد) و هم نفقه معوقه (نفقه هایی که از قبل پرداخت نشده) رو میتونید مطالبه کنید.
4. پیگیری پرونده در دادگاه خانواده: بعد از ثبت دادخواست، پرونده شما به دادگاه خانواده فرستاده میشه و باید اونجا پرونده رو پیگیری کنید. ممکنه جلسات متعددی برگزار بشه.
5. نقش کارشناس رسمی دادگستری: همونطور که گفتیم، دادگاه برای تعیین مبلغ نفقه، پرونده رو به کارشناس ارجاع میده. شما و همسرتون باید هزینه های کارشناسی رو پرداخت کنید. کارشناس مبلغ رو تعیین می کنه و نظرش رو به دادگاه اعلام میکنه.
6. مدارک لازم: برای این کارها، حتماً مدارکی مثل عقدنامه، شناسنامه، کارت ملی خودتون و همسرتون و هرگونه اظهارنامه یا مدرک دیگه که قبلاً رد و بدل شده، لازمه.

چه بلایی سر مردی میاد که نفقه دوران عقد رو نمیده؟ (ترک انفاق)

اگه مردی با وجود اینکه وظیفه داره نفقه همسرش رو بده، این کار رو نکنه، قانون برایش بیکار ننشسته و دو نوع ضمانت اجرا وجود داره:

۱. ضمانت اجرای حقوقی (قانونی)

• الزام مرد به پرداخت نفقه: دادگاه میتونه مرد رو ملزم به پرداخت نفقه کنه. یعنی اگه حکم صادر بشه، مرد باید نفقه رو بپردازه.
• حق طلاق برای زن: اگه مرد نفقه رو نپردازه و وضعیت زن رو به عسر و حرج بندازه (یعنی زندگی براش سخت و غیرقابل تحمل بشه)، زن میتونه از دادگاه درخواست طلاق بده. این حق طلاق تو ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی پیش بینی شده.

۲. ضمانت اجرای کیفری (جرم)

عدم پرداخت نفقه، اگه مرد توانایی مالی داشته باشه و نفقه زن متمکنه رو نده، یه جرم محسوب میشه! به این جرم میگن ترک انفاق در دوران عقد و تو ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده در موردش حرف زده شده. مجازاتش هم میتونه شامل حبس تعزیری (از شش ماه تا دو سال) و جزای نقدی (از ۲۰ تا ۸۰ میلیون تومان) باشه. این ها همون عواقب عدم پرداخت نفقه در عقد هستند.

شرایط تحقق جرم ترک انفاق:

• مرد باید توانایی مالی برای پرداخت نفقه رو داشته باشه.
• زن باید متمکنه باشه، یعنی وظایف زناشویی خودش رو انجام داده باشه یا در حال استفاده از حق حبس باشه (که در این صورت ناشزه نیست).
• مرد عمداً از پرداخت نفقه خودداری کنه.

نفقه زن باکره در دوران عقد چقدر است؟ (باورهای اشتباه)

یکی از سوالات رایج در مورد نفقه دوران عقد، خصوصاً برای خانم هایی که هنوز باکره هستند، اینه که آیا نفقه اون ها کمتره یا فرق می کنه؟ پاسخ کوتاه اینه: خیر، نفقه زن باکره در دوران عقد با نفقه سایر زنان تفاوتی نداره.

یه باور اشتباه دیگه هم وجود داره که فکر می کنن اگه زن باکره باشه و از حق حبس استفاده کنه، مهریه اش نصف میشه و در نتیجه نفقه هم نصف میشه. این کاملاً غلطه!

• مهریه: بله، اگه طلاق قبل از نزدیکی اتفاق بیفته، زن مستحق نصف مهریه میشه. اما این ربطی به نفقه نداره.
• نفقه: نفقه، چه زن باکره باشه و چه نباشه (البته با رعایت شرایط تمکین یا حق حبس)، به طور کامل بهش تعلق می گیره و نصف نمیشه. تعیین مبلغ نفقه هم کاملاً بر اساس همون معیارهایی هست که بالاتر گفتیم (شان، موقعیت، عرف و نظر کارشناس) و باکره بودن یا نبودن تو میزانش تاثیری نداره. پس نفقه زن بدون تمکین در دوران عقد (در صورت حق حبس) هم دقیقا مثل بقیه هست.

سوالات متداول

آیا نفقه زن شاغل در دوران عقد کمتره؟

خیر، شاغل بودن زن هیچ تاثیری روی حق دریافت نفقه نداره. حتی اگه زن درآمد خیلی بالایی داشته باشه، باز هم مرد موظف به پرداخت نفقه به همسرش هست، مگر اینکه زن خودش با میل و رضایت قلبی، نفقه رو به همسرش ببخشه یا به صورت ضمنی اون رو ساقط کنه. البته در تعیین عرف و شان زن، شغل و درآمد او هم میتونه به صورت غیرمستقیم در نظر گرفته بشه، اما اصل حق نفقه پابرجاست.

نفقه در دوران نامزدی (قبل از عقد) قابل مطالبه است؟

اصلاً و ابداً! همونطور که بارها تاکید کردیم، حق نفقه از لحظه جاری شدن صیغه عقد دائم برقرار میشه. قبل از عقد، حتی اگه دوران نامزدی طولانی هم داشته باشید و کلی برای هم خرج کرده باشید، هیچگونه تکلیفی برای پرداخت نفقه وجود نداره و قابل مطالبه هم نیست. این یعنی نفقه قبل از عروسی که به دوران نامزدی برمی گرده، وجود خارجی نداره.

چگونه می توان مبلغ تقریبی نفقه را پیش از ارجاع به کارشناس تخمین زد؟

تخمین دقیق نفقه قبل از نظر کارشناس سخته، چون خیلی به جزئیات زندگی شما بستگی داره. اما میتونید با بررسی هزینه های زندگی شخصی خودتون (لباس، خوراک، رفت و آمد، آرایشگاه، هزینه های درمانی معمول و…) که قبل از ازدواج داشتید و همچنین با در نظر گرفتن عرف جامعه و محله زندگیتون، یه مبلغ حدودی رو برای خودتون تصور کنید. این تخمین می تونه در مذاکرات اولیه با همسر یا حتی برای ارائه به وکیل کمک کننده باشه، اما تصمیم نهایی با کارشناسه.

نفقه زن در دوران عقد موقت (صیغه) چقدر است؟

در عقد موقت، برخلاف عقد دائم، نفقه به زن تعلق نمی گیره، مگر اینکه موقع جاری شدن صیغه، به طور واضح و مشخص در عقدنامه یا توافق نامه جداگانه، شرط کرده باشید که مرد نفقه پرداخت کنه. اگه چنین شرطی وجود نداشته باشه، زن در عقد موقت حق نفقه نداره.

آیا به زن باکره در دوران عقد نفقه کمتری تعلق می گیرد؟

خیر، همانطور که بالاتر توضیح دادیم، باکره بودن زن هیچ تاثیری بر میزان نفقه دوران عقد ندارد. نفقه بر اساس شان و نیازهای متعارف زن تعیین می شود، نه وضعیت بکارت او.

جمع بندی: نفقه دوران عقد، حق شماست!

خب، تا اینجا با هم دیدیم که نفقه زن در دوران عقد، یه حق قانونیه که از لحظه جاری شدن عقد دائم برای خانم ها ایجاد میشه و با پرداخت مهریه یا شروع زندگی مشترک ارتباطی نداره. فهمیدیم که این نفقه مبلغ ثابتی نداره و توسط کارشناس نفقه دوران عقد با توجه به شان و موقعیت شما تعیین میشه.

یاد گرفتیم که حق حبس چقدر میتونه تو این دوران کاربردی باشه و اگه مردی از پرداخت نفقه خودداری کنه، هم از نظر حقوقی و هم کیفری، با مشکل روبرو میشه. پس اگه تو این دوران هستید یا قراره عقد کنید، حتماً از این حقوق خودتون آگاه باشید و اگه خدای نکرده مشکلی پیش اومد، حتماً از طریق قانونی پیگیری کنید.

بهترین کار تو این شرایط، مشورت با یه وکیل متخصص تو امور خانواده اس. اون میتونه راهنمایی های دقیق تری بهتون بکنه و کمک کنه تا حق و حقوقتون پایمال نشه.