نمونه لایحه افزایش خواسته

وقتی توی دادگاه یه دعوا مطرح می کنیم، ممکنه بعداً متوجه بشیم که خواسته مون کافی نیست یا چیزهای دیگه ای هم هست که باید مطالبه کنیم. اینجا پای «افزایش خواسته» وسط میاد، یه حق قانونی که به ما اجازه می ده مبلغ یا موضوع دعوامون رو بیشتر کنیم. این کار البته اصول و قواعد خودشو داره که مهمترینش ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی هست.

به زبان ساده، افزایش خواسته یعنی یه جورایی پرونده تون رو تکمیل تر کنید. فکر کنید اولش یه مبلغی رو خواسته بودید، ولی بعداً متوجه شدید خسارت بیشتره یا یه چیز دیگه ای هم باید از طرف مقابل بگیرید. اینجا می تونید با یه لایحه مخصوص، این خواسته های جدید رو به پرونده تون اضافه کنید. البته این کار باید توی یه زمان مشخص و با رعایت یه سری شرایط انجام بشه که تو این مقاله حسابی درباره شون گپ می زنیم. از اینکه دقیقاً «افزایش خواسته» چیه و چه فرقی با «تغییر خواسته» داره، تا اینکه چه جوری لایحه شو بنویسید و چه زمان بندی ای داره. آماده اید یه دورهمی حقوقی داشته باشیم؟ بزن بریم!

چرا باید خواسته خودمون رو توی دادگاه افزایش بدیم؟

آدمیزاد که علم غیب نداره، گاهی وقتا اول دعوا یه چیزایی رو نمی دونه یا فکرشو نمی کنه. مثلاً فرض کنید یه خونه رو فروختید، طرف پولشو نداده و شما شکایت کردید. اولش فقط اصل پول رو می خواید، اما وسط راه می بینید ای دل غافل! این آدم کلی هم خسارت تاخیر تادیه بهتون بدهکاره یا شاید اجرت المثل ایام تصرف هم بهش بخوره. خب اینجا چیکار کنیم؟ بشینیم و دست رو دست بذاریم که حقمون کامل گرفته نشه؟ معلومه که نه! اینجا به کارمون می آد.

این حق به ما کمک می کنه که اگه مدارک جدیدی پیدا کردیم، اگه متوجه اشتباهی توی محاسبات قبلی شدیم، یا اگه خسارت هایی که اولش به چشم نمی اومدن حالا خودشونو نشون دادن، بتونیم خواسته مون رو اصلاح یا تکمیل کنیم. اینجوری لازم نیست برای هر خواسته جدید یه پرونده دیگه باز کنیم و دوباره از نو وقت و انرژی صرف کنیم. یه جورایی قانون هوای ما رو داشته که توی یه پرونده بتونیم همه چیز رو حل و فصل کنیم و عدالت کامل اجرا بشه. ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی هم دستمون رو باز گذاشته که بتونیم از این فرصت استفاده کنیم.

خواسته دعوا چیه و چرا اینقدر مهمه؟

قبل از اینکه بریم سر وقت افزایش خواسته، بیاید ببینیم اصلاً خواسته یعنی چی؟ تو عالم حقوق، خواسته دقیقاً همون چیزیه که ما از دادگاه می خوایم برامون انجام بده. مثلاً اگه پولمون رو ندادن، خواسته ما مطالبه وجه هست. اگه یه نفر خونمونو غصب کرده، خواسته ما خلع ید هست. این خواسته، ستون فقرات دعوای ماست و اگه نباشه، دعوایی هم وجود نداره.

می دونید چرا خواسته اینقدر مهمه؟ چون همون خواسته است که مرزهای رسیدگی دادگاه رو مشخص می کنه. دادگاه حق نداره بیشتر از اونی که شما خواستید، براتون حکم بده. یعنی اگه شما ۱۰۰ میلیون تومن خواستید، قاضی نمی تونه ۲۰۰ میلیون تومن حکم صادر کنه. تازه، میزان محکوم به (یعنی اون چیزی که طرف مقابل باید بهتون بده) و حتی هزینه های دادرسی هم بر اساس همین خواسته اولیه تعیین میشه. پس حواسمون باشه که وقتی دادخواست می دیم، چی رو می خوایم و چقدر می خوایم، چون همین خواسته قراره کل مسیر پرونده ما رو تحت تأثیر قرار بده.

افزایش خواسته یعنی چی؟ فرقش با تغییر خواسته چیه؟

خیلی ها فکر می کنن افزایش خواسته و تغییر خواسته یکی ان، در صورتی که این دو تا مفهوم کلی با هم فرق دارن و اگه جاشون رو اشتباه استفاده کنیم، ممکنه کارمون تو دادگاه گره بخوره. بیاید قضیه رو روشن کنیم.

تفاوت اساسی افزایش خواسته با تغییر خواسته

افزایش خواسته همون طور که از اسمش پیداست، یعنی ما همون چیزی رو که اول خواستیم، حالا می خوایم مقدارش رو بیشتر کنیم یا یه چیز جدید بهش اضافه کنیم که با خواسته قبلیمون هم جنس یا هم ریشه باشه. مثلاً شما اول ۱۰۰ میلیون تومن پول خواستید، حالا متوجه شدید که در واقع ۱۵۰ میلیون تومن طلب دارید. اینجا شما خواسته رو از ۱۰۰ به ۱۵۰ افزایش دادید. یا مثلاً اگه دعوای اصلی تون خلع ید (یعنی طرف از ملک شما بره بیرون) بوده، حالا می خواید اجرت المثل ایام تصرف (یعنی پولی که باید بابت استفاده از ملک تو اون مدت بده) رو هم بهش اضافه کنید. اینجا هم افزایش خواسته داریم، چون اجرت المثل با خلع ید یه جورایی از یه ریشه میان.

اما تغییر خواسته یعنی ما اون چیزی رو که اول خواستیم، کاملاً عوض می کنیم و یه چیز دیگه به جاش می ذاریم که ماهیتش فرق داره. مثلاً اولش دعوای خلع ید رو مطرح کردید، ولی بعداً پشیمون می شید و می خواید بگید نه، اصلاً خلع ید نمی خوام، می خوام الزام به تنظیم سند رسمی رو از طرف بخوام. اینجا دیگه افزایش خواسته نیست، چون ماهیت دو تا چیز کاملاً متفاوته. در واقع، تغییر خواسته یعنی یه خواسته جدید که هیچ ربطی به خواسته اولیه از نظر ماهیت نداره رو جایگزین قبلی می کنیم.

این تفاوت خیلی مهمه چون شرایط و آثار حقوقی هر کدوم می تونه متفاوت باشه. جدول زیر می تونه تفاوت ها رو بهتر نشون بده:

مورد	افزایش خواسته	تغییر خواسته
ماهیت	افزایش مقدار یا افزودن خواسته جدید با همان منشأ	جایگزینی خواسته با ماهیت کاملاً متفاوت
مثال	افزایش مبلغ طلب، اضافه کردن اجرت المثل به خلع ید	تبدیل خواسته خلع ید به الزام به تنظیم سند رسمی
شرط اصلی	وحدت منشأ یا ارتباط کامل با دعوای اصلی	معمولاً جایگزینی خواسته، نه اضافه کردن

شرایط و محدودیت های قانونی افزایش خواسته (همون ماده ۹۸ خودمون!)

خب رسیدیم به قسمت مهم ماجرا: اینکه اصلاً این افزایش خواسته رو کی و چطوری میشه انجام داد. قانون برای این کار یه سری چهارچوب گذاشته که اگه رعایتشون نکنیم، زحمتمون به باد میره و دادگاه درخواستمون رو رد می کنه. قلب این ماجرا هم ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنیه که باید خوب بشناسیمش.

مهلت قانونی: تا پایان اولین جلسه دادرسی

یکی از اصلی ترین شروط برای افزایش خواسته، مهلت قانونی اونه. ماده ۹۸ می گه خواهان می تونه خواسته خودش رو تا پایان اولین جلسه دادرسی افزایش بده. اما خب این اولین جلسه دادرسی یعنی چی؟ خیلی ها فکر می کنن منظور دقیقاً اولین تاریخی هست که دادگاه تعیین کرده. ولی نه، قضیه پیچیده تر از این حرفاست.

اولین جلسه دادرسی به جلسه ای گفته میشه که دادگاه در اون برای اولین بار وارد رسیدگی ماهوی پرونده میشه، یعنی به حرف های طرفین گوش میده، مدارک رو بررسی می کنه و زمینه رو برای صدور حکم آماده می کنه. ممکنه دادگاه سه بار جلسه تعیین کنه و هر سه بار به دلایلی مثل حاضر نشدن یکی از طرفین، نقص پرونده یا هر چیز دیگه ای، جلسه رو تجدید کنه. تو این حالت، جلسه چهارم ممکنه اولین جلسه دادرسی باشه! پس حواستون باشه، منظور صرفاً جلسه اول تقویمی نیست، بلکه اون جلسه ایه که دادگاه به اصطلاح به ماهیت پرونده ورود می کنه.

اهمیت رعایت این مهلت از نون شب هم واجب تره! اگه این مهلت رو از دست بدیم و مثلاً توی جلسه دوم یا سوم دادرسی که دیگه ماهیت پرونده بررسی شده، بخوایم درخواست افزایش خواسته بدیم، دادگاه بدون شک درخواستمون رو رد می کنه. عواقبش هم اینه که باید برای اون خواسته جدید، دوباره یه دادخواست جداگانه بدیم، کلی هزینه دادرسی اضافه پرداخت کنیم و از نو یه پرونده جدید رو دنبال کنیم. کی حوصله این همه دردسر رو داره؟

باید به دعوای اصلی مرتبط باشه!

شرط دومی که ماده ۹۸ میذاره، اینه که خواسته جدید باید با دعوای اصلی ارتباط کامل داشته باشه یا از منشأ واحدی سرچشمه بگیره. یعنی چی؟

• منشأ واحد: فرض کنید شما پولی به کسی قرض دادید و برای پس گرفتنش شکایت کردید. اولش فقط اصل پول رو می خواید. بعد می فهمید که طبق قرارداد، اون فرد باید خسارت تأخیر تادیه هم بده. اینجا هم اصل پول و هم خسارت تأخیر تادیه، از یه قرارداد (یعنی یه منشأ واحد) میاد. پس می تونید خسارت تأخیر رو به خواسته تون اضافه کنید.
• ارتباط کامل: یه مثال دیگه بزنیم. دعوای اصلی شما خلع ید (یعنی بیرون کردن متصرف غیرقانونی از ملک) هست. در کنارش می تونید اجرت المثل ایام تصرف (یعنی پولی که متصرف بابت استفاده از ملک باید بده) رو هم اضافه کنید. خب این دو تا کاملاً با هم مرتبط ان، چون هردو از یه تصرف غیرقانونی روی یه ملک نشأت می گیرن. یا مثلاً اگه خواسته تون تأیید فسخ معامله باشه، می تونید استرداد ثمن (یعنی پس گرفتن پولی که بابت معامله دادید) رو هم بهش اضافه کنید. این ها با هم ارتباط کامل دارن.

اما اگه خواسته تون اصلاً ربطی به دعوای اصلی نداشته باشه، دادگاه قبول نمی کنه. مثلاً اگه برای تصرف ملک شکایت کردید، دیگه نمی تونید وسط راه بگید حالا یه ماشین هم از این آقا طلب دارم! این ها ربطی به هم ندارن و باید برای هر کدوم دعوای جداگانه مطرح کرد.

نکات ریز و مهم دیگه

یه نکته دیگه هم که خیلی مهمه، اینه که افزایش خواسته نباید به حقوق دفاعی خوانده اخلال وارد کنه. یعنی طوری نباشه که خوانده نتونه از خودش دفاع کنه یا کلاً غافلگیر بشه. البته اگه افزایش خواسته طبق شرایط ماده ۹۸ باشه و مهلت قانونی رعایت بشه، معمولاً مشکلی از این بابت پیش نمیاد، چون خوانده فرصت دفاع پیدا می کنه. در نهایت، همیشه یادتون باشه که دقت و ظرافت تو مسائل حقوقی حرف اول رو می زنه.

چطوری لایحه افزایش خواسته رو تنظیم کنیم؟ (یه راهنمای قدم به قدم)

خب، حالا که فهمیدیم افزایش خواسته چیه و چه شرایطی داره، وقتشه بریم سراغ بخش عملی کار: چطوری یه لایحه افزایش خواسته بنویسیم که دادگاه قبولش کنه و حرفمون رو بشنوه؟ اصلاً نگران نباشید، کار سختی نیست، فقط باید یه سری نکات رو رعایت کنیم.

اولین چیزی که باید بدونید، اینه که مخاطب این لایحه کیه. لایحه شما باید خطاب به ریاست محترم شعبه دادگاه [نوع دادگاه، مثلاً عمومی حقوقی، خانواده و…] [نام شهرستان] باشه. این اولین قدم برای نشون دادن احترام و رعایت اصول اداریه.

چی چیزهایی رو توی لایحه بنویسیم؟

یه لایحه افزایش خواسته خوب، باید مثل یه پازل همه قطعات مهم رو کنار هم داشته باشه. این اطلاعات ضروری شامل موارد زیر میشه:

• مشخصات کامل خواهان و خوانده: حتماً اسم و فامیل، شماره ملی و آدرس کامل خودتون (خواهان) و طرف مقابل (خوانده) رو بنویسید. این ها برای شناسایی دقیق پرونده و طرفین لازمه.
• شماره پرونده و کلاسه مربوطه: هر پرونده ای یه شماره مخصوص به خودش داره. حتماً شماره کلاسه و شماره بایگانی شعبه رو دقیق تو لایحه قید کنید تا دادگاه سریع تر بتونه پرونده تون رو پیدا کنه.
• موضوع دعوای اصلی: یه یادآوری کوچیک از اینکه پرونده اصلی شما سر چی بود. مثلاً خلع ید، مطالبه وجه و…
• ذکر خواسته اولیه: دقیقاً بگید اولش چقدر یا چی رو خواسته بودید. اگه مالی بوده، مبلغش رو با عدد و حروف بنویسید.
• ذکر مبلغ یا موضوع خواسته جدید به تفکیک: اینجا باید خواسته جدیدتون رو واضح و روشن بیان کنید. اگه مبلغش زیاد شده، مبلغ جدید رو بنویسید. اگه خواسته جدیدی اضافه شده (مثلاً اجرت المثل)، اون رو هم دقیقاً مشخص کنید.
• استناد صریح به ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی: این قسمت خیلی مهمه! باید حتماً تو لایحه بگید که دارید بر اساس ماده ۹۸ اقدام می کنید. این نشون میده که شما به قانون آگاهید و دارید از حق قانونی تون استفاده می کنید.
• شرح مختصر دلایل توجیهی برای افزایش خواسته: اینجاست که باید قاضی رو قانع کنید که چرا حالا می خواید خواسته تون رو افزایش بدید. مثلاً بگید با کشف مدارک جدید…، به دلیل اشتباه در محاسبه اولیه…، با توجه به افزایش خسارات وارده… یا بروز تورم و کاهش ارزش پول. این توضیحات باید مختصر، مفید و مستدل باشن.
• درخواست رسیدگی و صدور حکم بر اساس خواسته جدید: در آخر هم از دادگاه بخواید که با توجه به این تغییرات، خواسته های جدید شما رو هم بررسی کنه و بر اساس اون ها حکم صادر کنه.

نکات طلایی تو نگارش لایحه

فقط نوشتن این موارد کافی نیست، باید به شیوه نگارش هم توجه کنید:

• رعایت ادب و احترام: همیشه با لحنی محترمانه و اداری لایحه رو بنویسید.
• اختصار و شفافیت: زیاد از حد کشش ندید! حرفتون رو روشن و بدون ابهام بیان کنید.
• پیوست مستندات جدید: اگه دلیل افزایش خواسته، مدارک جدیدی هستن، حتماً اونا رو ضمیمه لایحه تون کنید و توی لایحه هم بهشون اشاره کنید.

یادتون باشه، هرچی لایحه تون واضح تر و کامل تر باشه، شانس قبول شدنش بیشتره. پس وقت بذارید و حسابی روش کار کنید.

گاهی اوقات تو مسیر پرونده، متوجه می شید که مطالبه اولیه تون کافی نیست یا چیزهای دیگه ای هم هست که باید از طرف مقابل بگیرید. اینجا افزایش خواسته به کمکتون میاد تا بتونید با یه لایحه دقیق، پرونده تون رو تکمیل تر کنید و به تمام حقوق قانونی تون برسید. فقط باید حواستون به مهلت قانونی (تا پایان اولین جلسه دادرسی) و ارتباط خواسته جدید با دعوای اصلی باشه.

نمونه لایحه های کاربردی افزایش خواسته (همینی که دنبالش بودید!)

حالا که همه چی رو درباره افزایش خواسته فهمیدیم، وقتشه که چند تا نمونه لایحه رو با هم ببینیم. این نمونه ها بهتون کمک می کنن که یه دید کلی از ساختار و محتوای لایحه های افزایش خواسته داشته باشید و بتونید بر اساس پرونده خودتون، اونا رو پر کنید و استفاده کنید.

نمونه ۱: لایحه افزایش مبلغ خواسته مالی (مثال: افزایش مبلغ طلب یا وجه التزام قراردادی)

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نوع دادگاه، مثلاً عمومی حقوقی] شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی]، ساکن [آدرس کامل خواهان]، خواهان پرونده کلاسه [شماره پرونده] مطروحه در آن شعبه محترم که موضوع آن [موضوع دعوا، مثلاً مطالبه وجه ناشی از قرارداد / مطالبه خسارت] می باشد، به استحضار عالی می رساند:

با توجه به اینکه در دادخواست اولیه مورخ [تاریخ ثبت دادخواست اولیه]، خواسته اینجانب مطالبه مبلغ [مبلغ اولیه به عدد] ([مبلغ اولیه به حروف] ریال) تعیین شده بود، لیکن با کشف مدارک جدید/بروز خسارات بیشتر/اشتباه در محاسبه اولیه/افزایش نرخ تورم و کاهش ارزش پول، مشخص گردید که میزان واقعی طلب/خسارت وارده به اینجانب، مبلغ [مبلغ جدید به عدد] ([مبلغ جدید به حروف] ریال) می باشد.

لذا، به استناد ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی و با عنایت به وحدت منشأ و ارتباط کامل خواسته جدید با دعوای اصلی، بدین وسیله درخواست افزایش خواسته از مبلغ [مبلغ اولیه] ریال به مبلغ [مبلغ جدید] ریال را تا پایان اولین جلسه دادرسی (که مورخ [تاریخ اولین جلسه دادرسی] می باشد/که در حال برگزاری است) تقدیم می دارم.

خواهشمند است دستور فرمایید مابه التفاوت هزینه دادرسی متعلقه محاسبه و پس از پرداخت، بر اساس خواسته جدید رسیدگی و حکم مقتضی صادر شود.

با تشکر و تجدید احترام

[نام و نام خانوادگی خواهان]

[امضا]

[تاریخ]

نمونه ۲: لایحه افزودن خواسته جدید به خواسته اولیه (مثال: اضافه کردن اجرت المثل ایام تصرف به دعوای خلع ید یا استرداد ثمن به تأیید فسخ معامله)

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نوع دادگاه] شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی]، ساکن [آدرس کامل خواهان]، خواهان پرونده کلاسه [شماره پرونده] مطروحه در آن شعبه محترم که موضوع آن [موضوع دعوا، مثلاً خلع ید یک قطعه زمین / تأیید فسخ قرارداد فروش یک دستگاه خودرو] می باشد، به استحضار عالی می رساند:

با توجه به اینکه خوانده محترم آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] در ملک موضوع دعوا به نشانی [آدرس ملک / مشخصات خودرو] تصرف غاصبانه داشته/ثمن معامله فسخ شده را مسترد ننموده است، علاوه بر خواسته اصلی [خواسته اولیه، مثلاً خلع ید / تأیید فسخ معامله]، از آنجایی که نامبرده در مدت تصرف خود از منافع ملک مذکور استفاده نموده و مستحق پرداخت اجرت المثل می باشد / ثمن معامله به اینجانب عودت داده نشده است، لذا به استناد ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی و با عنایت به وحدت منشأ و ارتباط کامل خواسته جدید (مطالبه اجرت المثل ایام تصرف / استرداد ثمن معامله) با دعوای اصلی، بدین وسیله درخواست اضافه شدن خواسته مطالبه اجرت المثل ایام تصرف از تاریخ [تاریخ شروع تصرف] تا زمان اجرای حکم / استرداد مبلغ [مبلغ ثمن به عدد و حروف] ریال ثمن معامله را تقدیم می دارم.

خواهشمند است دستور فرمایید مابه التفاوت هزینه دادرسی متعلقه محاسبه و پس از پرداخت، نسبت به هر دو خواسته رسیدگی و حکم مقتضی صادر شود.

با تشکر و تجدید احترام

[نام و نام خانوادگی خواهان]

[امضا]

[تاریخ]

نمونه ۳: لایحه افزایش خواسته توسط وکیل دادگستری

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نوع دادگاه] شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

عطف به پرونده کلاسه [شماره پرونده] مطروحه در آن شعبه محترم، اینجانب [نام و نام خانوادگی وکیل] به شماره پروانه وکالت [شماره پروانه] به وکالت از خواهان محترم آقای/خانم [نام و نام خانوادگی موکل] فرزند [نام پدر موکل] به شماره ملی [شماره ملی موکل]، ساکن [آدرس کامل موکل]، به استحضار عالی می رساند:

موضوع دعوای اصلی موکل، [موضوع دعوا، مثلاً مطالبه مهریه / الزام به تحویل مبیع] بوده و خواسته اولیه ایشان [خواسته اولیه، مثلاً مطالبه [تعداد] سکه بهار آزادی / تحویل یک دستگاه آپارتمان] تعیین گردیده است. با بررسی مجدد مستندات و مشاوره با موکل محترم، به دلیل [شرح دلیل افزایش خواسته، مثلاً کشف سند جدید / افزایش میزان خسارت وارده / نیاز به مطالبه خسارات جانبی]، نیاز به افزایش خواسته محرز گردید.

لذا، به استناد ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی و با توجه به ارتباط کامل خواسته جدید با دعوای اصلی و وحدت منشأ آنها، بدین وسیله درخواست افزایش خواسته از [خواسته اولیه] به [خواسته جدید و دقیق] را تا پایان اولین جلسه دادرسی تقدیم می دارم. مبلغ مابه التفاوت هزینه دادرسی نیز مطابق با دستور آن مقام محترم محاسبه و پرداخت خواهد شد.

با تشکر و تجدید احترام

[نام و نام خانوادگی وکیل]

وکیل خواهان

[تاریخ]

نکته مهم: این نمونه ها فقط یه راهنمایی ان. حتماً قبل از ارائه هر لایحه ای به دادگاه، با یه وکیل یا مشاور حقوقی صحبت کنید تا مطمئن بشید که لایحه شما کاملاً با شرایط پرونده تون و قوانین جاری مطابقت داره.

افزایش خواسته چه پیامدهایی داره؟ (یه نگاه به بعد حقوقیش)

وقتی تصمیم می گیریم خواسته مون رو افزایش بدیم، فقط یه کاغذ به دادگاه نمی دیم. این کار یه سری پیامدهای حقوقی هم داره که باید ازشون خبر داشته باشیم تا بعداً غافلگیر نشیم.

هزینه دادرسی: جیبتون رو خالی می کنه؟

مهم ترین پیامد افزایش خواسته، تغییر تو هزینه دادرسی هست. خب طبیعیه، وقتی شما بیشتر می خواید، باید برای اون بیشتر هم پول بیشتری به دادگاه بدید! یعنی چی؟ یعنی باید مابه التفاوت هزینه دادرسی رو بر اساس خواسته جدیدتون پرداخت کنید. مثلاً اگه اولش برای ۱۰ میلیون تومن شکایت کرده بودید و حالا می خواید ۱۰۰ میلیون تومن مطالبه کنید، باید هزینه دادرسی ۹۰ میلیون تومن اضافه رو پرداخت کنید.

حالا اگه این مابه التفاوت رو پرداخت نکنیم چی میشه؟ طبق قانون، اگه خواهان در مهلت مقرر اقدام به پرداخت هزینه دادرسی مربوط به افزایش خواسته نکنه، مدیر دفتر شعبه یا دادگاه قرار رد دادخواست رو فقط نسبت به قسمت اضافی خواسته صادر می کنه. یعنی چی؟ یعنی خواسته اولیه شما همچنان سر جاشه و دادگاه بهش رسیدگی می کنه، اما اون مقدار یا اون خواسته جدیدی که اضافه کردید و پولشو ندادید، دیگه بررسی نمیشه. پس حواستون باشه که تا گفتن پولشو بده، سریع دست به کار شید و پرداخت کنید.

صلاحیت دادگاه: آیا دادگاه عوض میشه؟

یه وقتایی هم ممکنه افزایش خواسته روی صلاحیت دادگاه تأثیر بذاره. مثلاً بعضی دعاوی مالی بر اساس میزان خواسته، ممکنه تو شوراهای حل اختلاف رسیدگی بشن، اما اگه مبلغشون از یه حدی بیشتر بشه، دیگه باید به دادگاه عمومی حقوقی برن. اگه شما خواسته تون رو اونقدر افزایش بدید که از حد نصاب شورای حل اختلاف خارج بشه، پرونده تون از اونجا به دادگاه صالح فرستاده میشه. البته این تغییر صلاحیت بیشتر مربوط به صلاحیت محلی یا مبلغی هست و کمتر پیش میاد که صلاحیت ذاتی دادگاه تغییر کنه.

تجدیدنظر و فرجام خواهی: حق اعتراضتون چی میشه؟

تا حالا فکر کردید که افزایش خواسته روی حق تجدیدنظر و فرجام خواهی پرونده تون چه تأثیری میذاره؟ بله، ممکنه تأثیر بذاره! بعضی از دعاوی، مثلاً دعاوی مالی با مبالغ کمتر از یه حدی، ممکنه غیرقابل تجدیدنظر باشن. یعنی اگه دادگاه بدوی حکم بده، دیگه نمی تونید اعتراض کنید و ببریدش دادگاه تجدیدنظر.

اما اگه خواسته تون رو افزایش بدید و مبلغ کل دعوا از اون حد نصاب رد بشه، پرونده تون قابل تجدیدنظر میشه. این یعنی اگه از حکم دادگاه بدوی راضی نبودید، می تونید بهش اعتراض کنید و فرصت دوباره برای دفاع از حقوقتون داشته باشید. پس این هم یه نکته مهمیه که باید بهش توجه کرد.

آراء وحدت رویه و نظریات مشورتی: حرف آخر قانون چیه؟

توی مسائل حقوقی، گاهی اوقات یه سری ابهامات پیش میاد که نیاز به توضیح و تفسیر دارن. اینجا پای آراء وحدت رویه دیوان عالی کشور و نظریات مشورتی قوه قضائیه وسط میاد. این ها مثل یه راهنما عمل می کنن و به قضات کمک می کنن که تو موارد مشابه، یکسان عمل کنن. بیاید چند تا از مهم ترین ها رو درباره افزایش خواسته ببینیم.

رای وحدت رویه شماره ۸۰۹ هیأت عمومی دیوان عالی کشور (۱۳۹۹/۱۲/۵)

یکی از مهم ترین آراء وحدت رویه که در مورد افزایش خواسته صادر شده، رأی شماره ۸۰۹ هیأت عمومی دیوان عالی کشور هست که در تاریخ ۱۳۹۹/۱۲/۵ به تصویب رسیده. این رأی یه بار برای همیشه یه موضوع مهم رو روشن کرد:

به زبان خیلی ساده، این رأی می گه: توی دعاوی مالی، اگه شما خواسته تون رو زیاد کنید، اما این افزایش خواسته از همون مبنای دعوای اولیه نشأت گرفته باشه و ماهیت دعواتون رو تغییر نده، لازم نیست برید یه دادخواست جدید بنویسید! فقط کافیه یه درخواست کتبی (همین لایحه افزایش خواسته) به دادگاه بدید و مابه التفاوت هزینه دادرسی رو پرداخت کنید. دادگاه موظفه به اون خواسته جدید هم رسیدگی کنه.

چرا این رأی اینقدر مهمه؟ چون قبل از این رأی، بعضی ها می گفتن برای هر افزایش خواسته، باید دادخواست جدید داد. این کار باعث طولانی شدن روند دادرسی و بیشتر شدن هزینه ها می شد. اما با این رأی، کار خواهان ها و وکلا راحت تر شد و فرآیند دادرسی هم سریع تر و کارآمدتر پیش میره.

چند تا نظریه مشورتی مهم دیگه

علاوه بر آراء وحدت رویه، نظریات مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه هم خیلی به دردمون می خورن. این نظریات به سؤالات حقوقی که برای قضات و وکلا پیش میاد، پاسخ میدن و یه جورایی راهنمایی شون می کنن. مثلاً در مورد افزایش خواسته، این نظریه مشورتی خیلی کلیدیه:

بر اساس نظریه مشورتی شماره ۷/۹۸/۲۲۳۹ مورخ ۱۳۹۸/۰۵/۲۸ اداره حقوقی قوه قضائیه: منظور از افزایش خواسته در ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی، تغییر دادن و اضافه کردن خواسته نخستین مندرج در دادخواست است. افزایش خواسته تا جلسه نخست دادرسی اشکالی ندارد. ولی افزودن یا تغییر نحوه دعوا یا خواسته در دادخواست باید با خواسته نخستین دارای منشأ واحد باشد و افزایش خواسته موضوع این ماده غیر از افزایش بهای خواسته موضوع ماده ۶۳ همین قانون است. افزایش خواسته اگر وجه نقد باشد، مثال از سه میلیون ریال به یکصد میلیون ریال و نیز افزودن مطالبه اجرت المثل به خواسته اولیه که خلع ید بوده و به لحاظ وحدت منشأ تا پایان جلسه دادرسی نخستین بدون اشکال است.

این نظریه مشورتی همون چیزایی رو تأکید می کنه که قبلاً گفتیم: اهمیت وحدت منشأ، مهلت اولین جلسه دادرسی و تفاوتش با افزایش بها (که مربوط به ماده ۶۳ هست و در مورد ارزیابی مجدد ارزش ملک یا خواسته غیرمالی توسط کارشناسه). این ها بهمون کمک می کنن که با چشم بازتری توی دادگاه قدم برداریم و بدونیم دقیقاً چه حقوقی داریم.

افزایش خواسته در مراحل مختلف دادرسی (بدوی و تجدیدنظر)

خب، دیدیم که افزایش خواسته چه قواعدی داره و چطوری باید لایحه اش رو نوشت. حالا بیاید ببینیم این کار رو تو کدوم مراحل دادرسی میشه انجام داد و آیا همیشه یه جور عمل می کنیم یا نه؟

تو مرحله بدوی (همون دادگاه اولیه)

همون طور که بارها تأکید کردیم، بهترین و در دسترس ترین زمان برای افزایش خواسته، مرحله بدوی هست. یعنی همون دادگاه اولیه ای که پرونده تون توش در حال رسیدگیه. اینجا شما تا پایان اولین جلسه دادرسی فرصت دارید که خواسته تون رو زیاد کنید یا یه خواسته جدید بهش اضافه کنید، به شرطی که با دعوای اصلی هم ریشه یا کاملاً مرتبط باشه.

چرا این مرحله اینقدر مهمه؟ چون تو این مرحله، دادگاه تازه داره پرونده رو بررسی می کنه و فرصت کافی برای رسیدگی به خواسته های جدید شما رو داره. اگه تو این فرصت طلایی اقدام کنید، پرونده تون تو همون شعبه و با همون قاضی پیش میره و نیازی به تشکیل پرونده جدید و صرف وقت و هزینه دوباره نیست. پس اگه تو این مرحله متوجه چیزی شدید، دیگه معطل نکنید!

تو مرحله تجدیدنظر (اگه اعتراض کردیم)

حالا فرض کنید پرونده تون تو دادگاه بدوی تموم شده و یکی از طرفین (شاید خود شما) به حکم دادگاه اعتراض کرده و پرونده رفته تو مرحله تجدیدنظر. آیا اینجا هم میشه خواسته رو افزایش داد؟

جواب اینه: خیر، به طور کلی افزایش خواسته به معنای اضافه کردن مطالبه جدید در مرحله تجدیدنظر ممکن نیست. دادگاه تجدیدنظر، فقط حکم دادگاه بدوی رو بررسی می کنه که آیا درست صادر شده یا نه. این دادگاه، خودش وارد رسیدگی اولیه به یه خواسته جدید نمیشه. یه جورایی وظیفه اش اینه که ببینه دادگاه قبلی کارش رو درست انجام داده یا نه، نه اینکه یه دعوای جدید رو از اول بررسی کنه.

اما یه استثنای خیلی کوچیک وجود داره: در موارد خاصی، میشه خواسته هایی رو که به نوعی تکمیل خواسته اولیه محسوب میشن و ماهیتشون کاملاً جدیده، مطرح کرد. مثلاً اگه توی مرحله بدوی، دادگاه اشتباهی تو محاسبه خسارت ها داشته باشه و شما بتونید با دلایل محکم این رو نشون بدید، ممکنه دادگاه تجدیدنظر این قسمت رو اصلاح کنه. اما به طور کلی، اضافه کردن خواسته جدید با ماهیتی متفاوت از آنچه در مرحله بدوی مطرح شده، تو مرحله تجدیدنظر پذیرفته نمیشه. پس یادتون باشه که فرصت اصلی برای افزایش خواسته، همون مرحله بدوی هست و نباید از دستش بدید.

نکات پایانی و یه عالمه توصیه حقوقی که باید بدونی!

تا اینجا حسابی در مورد افزایش خواسته گپ زدیم و از سیر تا پیاز این موضوع رو بررسی کردیم. اما چند تا نکته مهم هست که مثل چاشنی غذا، بهتون کمک می کنه که کارتون رو بی عیب و نقص پیش ببرید. این توصیه ها رو جدی بگیرید:

• مشاوره با وکیل متخصص: اول از همه، وکیل رو دست کم نگیرید! قوانین حقوقی پر از پیچ و خم و ظرایف هستن که ممکنه هر کسی ازشون سر در نیاره. یه وکیل متخصص و باتجربه، دقیقاً می دونه که پرونده شما چه شرایطی داره، آیا افزایش خواسته توش امکان پذیره، چه جوری لایحه شو بنویسید که دادگاه قبولش کنه و چه مدارکی رو باید پیوست کنید. قبل از اینکه هر قدمی بردارید، حتماً با یه وکیل مشورت کنید.
• دقت به جزئیات مستندات و دلایل افزایش خواسته: اگه می خواید خواسته تون رو افزایش بدید، باید دلیل محکمی براش داشته باشید. کشف یه سند جدید؟ اشتباه تو محاسبات اولیه؟ افزایش خسارت ها؟ هرچی هست، باید محکم و مستدل باشه و اگه مدرکی دارید، حتماً پیوست کنید. دادگاه حرف الکی رو قبول نمی کنه!
• دقت در رعایت زمان بندی و مهلت های قانونی: همون طور که گفتیم، اولین جلسه دادرسی یه زمان طلاییه که اگه از دستش بدید، دیگه برگشتی نداره. حواستون به تاریخ جلسات دادگاه و مفهوم واقعی اولین جلسه دادرسی باشه. یه روز تأخیر ممکنه به معنای از دست دادن یه حق بزرگ باشه.
• تهیه نسخه پشتیبان از لایحه: همیشه از لایحه ای که می دید، یه کپی برای خودتون نگه دارید. هم برای بایگانی خودتون، هم برای اینکه اگه مشکلی پیش اومد، یه مدرک تو دستتون باشه.
• پیگیری بعد از تقدیم لایحه: بعد از اینکه لایحه رو تقدیم دادگاه کردید، کار تموم نمیشه! حتماً پرونده تون رو پیگیری کنید، ببینید آیا قاضی دستور لازم رو داده، آیا نیاز به پرداخت هزینه دادرسی هست و…

با رعایت این نکات، می تونید با اطمینان خاطر بیشتری در مسیر افزایش خواسته قدم بردارید و امیدوار باشید که حقتون به طور کامل گرفته بشه.

حرف آخر: افزایش خواسته، یه حق قانونی که نباید از دستش بدید!

خب، به آخر داستان رسیدیم. فهمیدیم که افزایش خواسته چیه، چه فرقی با تغییر خواسته داره، ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی چه می گه و چطوری باید یه لایحه درست و حسابی براش نوشت. دیدیم که این کار تو مرحله بدوی چقدر مهمه و چرا تو تجدیدنظر کار سختیه. پیامدهاش رو هم مرور کردیم، از هزینه های دادرسی گرفته تا تأثیرش روی قابلیت اعتراض.

یادتون باشه، افزایش خواسته یه حق قانونی مهمیه که قانون گذار برای حمایت از حقوق ما در نظر گرفته. اگه تو طول پرونده متوجه شدید که باید چیزی رو بیشتر بخواید یا یه خواسته جدید با دعوای اصلیتون مرتبطه، اصلاً شک نکنید و با آگاهی و درست اقدام کنید. از این حق استفاده کنید تا تمام حقتون رو از دادگاه بگیرید. و خب، اگه نمی دونید از کجا شروع کنید یا تو این مسیر پر از پیچ و خم، نیاز به یه راهنمای مطمئن دارید، بهترین کار اینه که از یه وکیل متخصص کمک بگیرید. اون ها بلدن چطوری این لایحه رو تنظیم کنن، چطوری از حق شما دفاع کنن و چطوری پرونده تون رو به بهترین نتیجه ممکن برسونن. پس برای اینکه حقتون پایمال نشه، همین الان با یه وکیل خوب مشورت کنید!