چک برگشتی و حکم جلب

اگه با چک برگشتی سروکار داشتید یا خدای نکرده چکتون برگشت خورده، حتماً می دونید چه استرسی داره و چه سوال هایی تو ذهنتون رژه میره. از همه مهم تر اینه که «حالا چی کار کنم؟» و «چقدر طول می کشه تا به پولم برسم یا از شر این دردسر خلاص بشم؟» و بعدش هم «اصلاً می شه حکم جلب گرفت؟». راستش رو بخواهید، قانون جدید چک صیادی که اومده، خیلی چیزها رو عوض کرده و مسیر وصول طلب یا حل مشکل رو سریع تر از قبل کرده. اما برای اینکه تو این راه پر پیچ و خم گم نشید و بتونید بهترین تصمیم ها رو بگیرید، باید حسابی آگاه باشید. تو این مقاله، قراره صفر تا صد قضیه چک برگشتی و حکم جلب رو با هم بررسی کنیم؛ از دلایل برگشت خوردن چک گرفته تا مراحل گام به گام گرفتن حکم جلب، مدت زمانش و حتی راه هایی که می تونید جلوی جلب شدن رو بگیرید. پس اگه می خواید با خیال راحت تری از دنیای چک و چالش هاش سر دربیارید، تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.

اصلاً چک برگشتی یعنی چی؟ چرا چک ها برمی گردن؟

بیایید از اول شروع کنیم. چک برگشتی یعنی چی؟ خیلی ساده بگم، وقتی یه چک رو می برید بانک تا پولش رو بگیرید، اما به هر دلیلی نتونید این کار رو بکنید و بانک اعلام کنه که نمی تونه وجه چک رو پرداخت کنه، اون چک می شه برگشتی. مثل این می مونه که یه قولنامه دارید برای دریافت پول، اما طرف مقابل به قولش عمل نکرده.

حالا چرا چک ها برمی گردن؟ دلایلش می تونه خیلی متنوع باشه، اما چند تاش از بقیه رایج تره:

• موجودی کافی نیست: این رایج ترین دلیلشه. صادرکننده چک به اندازه مبلغ چک تو حسابش پول نداره.
• امضا همخوانی نداره: امضای روی چک با نمونه امضای صادرکننده تو بانک یکی نیست. گاهی این اتفاق سهواً می افته، اما گاهی هم راهی برای فرار از پرداخت محسوب می شه.
• حساب مسدوده: ممکنه حساب بانکی صادرکننده چک به دلایل مختلفی (مثل بدهی به بانک یا دستور قضایی) مسدود شده باشه.
• قلم خوردگی یا خط خوردگی: اگه روی چک خط خوردگی یا تغییراتی باشه که بانک تأیید نکنه، چک برگشت می خوره.
• دستور عدم پرداخت: گاهی صادرکننده چک به بانک دستور می ده که پول چک رو پرداخت نکنه، مثلاً به خاطر ادعای سرقت یا مفقودی چک.

حالا یه نکته مهم! با آمدن چک های صیادی (همون چک های بنفش رنگ خودمون)، قضیه یه کمی فرق کرده. تو چک های قدیمی، مشکلات بیشتر بود و پیگیری سخت تر. اما تو چک های صیادی، چون اطلاعات چک قبل از صدور باید تو سامانه بانک مرکزی ثبت بشه و کد رهگیری داشته باشه، امنیت بالاتر رفته و پیگیری ها هم سریع تر شده. یعنی اگه چکی صیادی باشه و ثبت نشده باشه، اصلاً ارزشی نداره. این یه گام بزرگ برای کم کردن چک های بی محل بوده.

سفر پر پیچ و خم: مراحل گرفتن حکم جلب چک برگشتی (مخصوصاً چک های صیادی)

فرض کنید چکتون برگشت خورده و حالا می خواید پیگیری کنید و حتی به فکر گرفتن حکم جلب افتادید. نگران نباشید، راه و رسم خودش رو داره. این فرآیند ممکنه یه کم طول بکشه و نیاز به صبر و پیگیری داشته باشه، اما قانون جدید چک صیادی، کار رو خیلی راحت تر از قبل کرده. بیایید مراحل رو قدم به قدم با هم مرور کنیم تا دقیقاً بدونید باید چی کار کنید.

قدم اول: از بانک گواهی عدم پرداخت بگیرید (خیلی سریع!)

اولین کاری که باید بکنید، اینه که چک رو ببرید همون بانکی که قرار بوده پولش رو بده (بانک محالٌ علیه). اونجا اعلام می کنید که حساب صادرکننده خالیه و درخواست گواهی عدم پرداخت رو می دید. این گواهی خیلی مهمه؛ چون مثل شناسنامه چک برگشتی شماست و همه اطلاعات مهم، از جمله کد رهگیری توش ثبت شده. بانک هم وظیفه داره که همون لحظه مشخصات کامل چک رو تو سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت کنه و بعدش با مهر و امضا، این گواهی رو به شما تحویل بده.

• مدت زمان تقریبی: این مرحله معمولاً تو همون روز (کمتر از چند ساعت) انجام می شه. یعنی نیاز نیست خیلی منتظر بمونید.

قدم دوم: درخواست اجراییه رو تو دفاتر قضایی ثبت کنید (بدون دادگاه اولیه!)

بعد از اینکه گواهی عدم پرداخت رو گرفتید و چک اصل هم دستتونه، باید برید سراغ دفاتر خدمات الکترونیک قضایی. اینجا دیگه نیازی نیست مثل قدیم، کلی دادخواست بنویسید و منتظر جلسات دادگاه بمونید. یکی از بزرگترین مزیت های قانون جدید چک صیادی همینه. شما می تونید مستقیم درخواست صدور اجراییه برای وصول پول چک رو ثبت کنید. کارشناس دفتر خدمات قضایی، اطلاعات شما رو تو سیستم وارد می کنه و پرونده رو می فرسته به مرجع قضایی صالح، که می تونه دادگاه حقوقی یا شورای حل اختلاف باشه، بستگی به مبلغ چک داره.

• مدت زمان تقریبی: ثبت درخواست تو دفتر خدمات قضایی شاید کمتر از یک ساعت طول بکشه، اما فرستادن پرونده به شعبه و پردازشش ممکنه ۱ تا ۳ روز کاری زمان ببره.

قدم سوم: اجراییه صادر و ابلاغ می شه؛ ۱۰ روز وقت برای صادرکننده!

وقتی پرونده به دادگاه رسید، قاضی بدون اینکه جلسه دادگاهی تشکیل بده، فقط با بررسی اصل چک و گواهی عدم پرداخت شما، دستور صدور اجراییه رو صادر می کنه. این اجراییه از طریق سامانه ثنا به صادرکننده چک ابلاغ می شه. حالا صادرکننده چک (مدیون) ۱۰ روز وقت داره که یا بدهیش رو پرداخت کنه، یا شما رو راضی کنه و باهاتون به یه توافق برسه. این ۱۰ روز یه فرصت قانونیه برای صادرکننده که قبل از اینکه کار به جاهای باریک تر بکشه، مشکل رو حل کنه.

• مدت زمان تقریبی: صدور اجراییه توسط دادگاه معمولاً بین ۳ تا ۷ روز کاری طول می کشه. بعدش هم که اون ۱۰ روز مهلت قانونی شروع می شه. کلاً این مرحله حدود دو هفته از وقت شما رو می گیره.

قدم چهارم: دنبال اموال بگردید و حساب ها رو مسدود کنید!

اگه ۱۰ روز مهلت گذشت و صادرکننده چک هیچ کاری نکرد، شما به عنوان صاحب چک می تونید از همون شعبه ای که اجراییه رو صادر کرده، درخواست استعلام اموال و دارایی های مدیون رو بدید. این استعلام خیلی جامعیه و همه چیز رو شامل می شه: حساب های بانکی، پلاک خودرو، املاک و مستغلات و حتی سهام تو بورس. به محض اینکه اموالی از صادرکننده پیدا شد، می تونید درخواست توقیف اموال و مسدود کردن حساب هاش رو به اجرای احکام دادگستری بدید. این کار، یکی از قوی ترین اهرم های فشاره تا مدیون مجبور به پرداخت بشه.

• مدت زمان تقریبی: پاسخ استعلام ها معمولاً خیلی سریع و آنلاین میاد. بعدش هم فرآیند شناسایی و توقیف اموال ممکنه چند روز تا یک هفته طول بکشه.

قدم پنجم: درخواست نهایی برای حکم جلب (آهرم آخر فشار!)

حالا می رسیم به مرحله ای که خیلی ها منتظرش هستن: درخواست حکم جلب. اگه بعد از توقیف اموال، باز هم پول شما کامل پرداخت نشد یا اصلاً مالی از صادرکننده پیدا نشد که بشه توقیفش کرد، می تونید رسماً از قاضی اجرای احکام، درخواست صدور دستور بازداشت یا همون حکم جلب رو برای صادرکننده چک بکنید. برای این کار باید یه نمونه درخواست حکم جلب چک برگشتی رو تو قالب یه لایحه به پرونده تون اضافه کنید. قاضی پرونده رو بررسی می کنه و اگه مطمئن بشه که مدیون پول داره ولی نمی ده، حکم جلبش رو صادر می کنه. یادتون باشه، حکم جلب، بعد از اینکه همه مراحل اجراییه بی نتیجه موند، صادر می شه.

• مدت زمان تقریبی: این مرحله به نظر قاضی و شلوغی شعبه بستگی داره، اما معمولاً صدور قرار جلب می تونه بین یک تا سه هفته زمان ببره.

چقدر طول می کشه تا حکم جلب صادر بشه؟ یه نگاه کلی به زمان بندی

خب، حالا که مراحل رو دونستیم، سوال اصلی اینه که کلاً از اول تا آخر چقدر باید صبر کنیم؟ بیایید یه نگاه خلاصه وار به زمان بندی کل این فرآیند بندازیم تا یه تصویر کلی تو ذهنتون داشته باشید.

مرحله	اقدام	بازه زمانی تخمینی
۱	دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک	۱ روز
۲	ثبت درخواست صدور اجراییه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی	۱ تا ۳ روز کاری
۳	صدور و ابلاغ اجراییه + مهلت ۱۰ روزه قانونی برای پرداخت	حدود ۲ هفته
۴	استعلام و توقیف اموال صادرکننده چک (در صورت نیاز)	حدود ۱ هفته
۵	تقاضا و صدور نهایی حکم جلب	۱ تا ۳ هفته
مجموع	کل فرآیند تا صدور حکم جلب	۴ هفته تا ۸ هفته (۱ الی ۲ ماه)

همونطور که می بینید، اگه همه چیز رو روال و بدون مشکل پیش بره و شما هم حسابی پیگیر باشید، کلاً بین یک تا دو ماه می تونید به مرحله صدور حکم جلب برسید. البته این زمان حدودی و بستگی به خیلی چیزها داره که در ادامه بیشتر توضیح می دیم.

حکم جلب چک برگشتی: بازداشت مدنی یا حبس زندان؟ (فرقش خیلی مهمه!)

این یکی از مهم ترین نکاتیه که باید حسابی بهش دقت کنید؛ چون خیلی ها هنوز فرق بازداشت مدنی با حبس کیفری رو نمی دونن و فکر می کنن هر چک برگشتی یعنی زندان رفتن. راستش رو بخواهید، با قانون جدید چک صیادی، قضیه فرق کرده و یه نفس راحتی برای صادرکنندگان چک های صیادی حساب می شه.

حکم جلب برای چک صیادی حقوقی که صادر می شه، دیگه ماهیت کیفری نداره و قرار نیست فرد مجازات حبس بکشه. این دستور، در واقع یه بازداشت مدنیه. هدف از این بازداشت، مجازات کردن صادرکننده چک نیست، بلکه فشار آوردن بهش برای پرداخت بدهیه. مثل این می مونه که قانون می گه: آقا/خانم! شما بدهکاری و باید پول رو پس بدی. اگه ندی، مجبوریم از این راه فشار بیاریم تا رضایت بدی یا پول رو پرداخت کنی.

طبق ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، بازداشت ناشی از چک صیادی، جریمه یا مجازات جرم نیست، بلکه یه ابزار قانونی برای گرفتن حقه. به محض اینکه بدهی پرداخت بشه یا صادرکننده چک ثابت کنه که واقعاً نمی تونه پول رو بده (اعسار)، این بازداشت هم بلافاصله تموم می شه و فرد آزاد می شه.

پس اگه جایی شنیدید که برای چک برگشتی صیادی قراره طرف بره زندان و حبس بکشه، بدونید که این حرف یا مربوط به قوانین قدیمی چکه یا بر اثر سوءتفاهم عمومی گفته می شه. تو چک های صیادی، هدف اصلی، وصول طلب شماست، نه حبس کشیدن صادرکننده.

چند مدل حکم جلب داریم؟

وقتی پای حکم جلب چک برگشتی به میون میاد، بد نیست بدونید که قاضی اجرای احکام می تونه چند مدل دستور جلب صادر کنه که هر کدوم کاربرد خودشون رو دارن. آشنایی با این مدل ها کمک می کنه تا بهتر بتونید وضعیت رو درک کنید و اقدام مناسب رو انجام بدید.

حکم جلب عادی: برای کلانتری محل

این رایج ترین مدل حکم جلبه. وقتی این حکم صادر می شه، به کلانتری محل زندگی یا کار صادرکننده چک ابلاغ می شه. ضابطین قضایی (همون مأموران کلانتری) توی ساعات اداری می تونن برای دستگیری مدیون اقدام کنن. اگه صادرکننده چک تو خونه یا محل کارش باشه، می تونن اونو جلب کنن. این نوع جلب معمولاً نیاز به مشخص بودن دقیق محل فرد داره.

حکم جلب سیار: قدرت پیگیری در سراسر کشور!

اما حکم جلب سیار یه داستان دیگه داره و خیلی کارآمدتره! تو این مدل، حکم جلب به خود دارنده چک (همون کسی که طلبکاره) داده می شه. حالا شما با داشتن این حکم، می تونید به هر کلانتری تو هر شهر و استانی از کشور مراجعه کنید و درخواست جلب مدیون رو بدید. یعنی اگه طرف رو تو یه شهر دیگه هم پیدا کنید، می تونید با حکم جلب سیار اقدام کنید و دیگه لازم نیست حتماً تو محل اقامت اصلیش دنبالش بگردید. این نوع حکم، فشار روانی و عملیاتی خیلی بیشتری روی صادرکننده چک ایجاد می کنه و شانس پیدا شدن و دستگیریش رو حسابی بالا می بره.

آیا هر چک برگشتی می تونه منجر به حکم جلب بشه؟ (شرایط و استثنائات)

این سوال خیلی مهمیه و جوابش منفیه. یعنی اینطور نیست که به محض برگشت خوردن یه چک، بشه سریعاً حکم جلب گرفت. صدور حکم جلب برای چک برگشتی صیادی، یه سری شرایط و قواعد خاص خودشو داره و تو بعضی مواقع هم اصلاً امکان پذیر نیست. بیایید این شرایط و استثنائات رو با هم مرور کنیم تا دید کامل تری پیدا کنید.

مهم ترین شرط برای گرفتن حکم جلب، اینه که صادرکننده چک، توانایی مالی برای پرداخت بدهیش رو داشته باشه، اما به عمد یا به هر دلیلی، از پرداختش خودداری کنه. یعنی اگه واقعاً پول داره و نمی ده، اون وقته که می شه با ابزارهای قانونی از جمله حکم جلب، وادارش کرد به پرداخت.

حالا چه موقع هایی حکم جلب صادر نمی شه یا کار سخت تر می شه؟

• چک ضمانت یا مشروط: اگه چک به عنوان ضمانت انجام یه کار یا به صورت مشروط (مثلاً اگر فلان کار انجام شد، این چک پاس بشه) صادر شده باشه، معمولاً نمی شه براش حکم جلب گرفت. این جور چک ها ماهیت متفاوتی دارن و برای وصولشون باید از راه های دیگه اقدام کرد.
• چک سفید امضا: اگه چک رو سفید امضا داده باشید، یعنی مبلغ یا تاریخش بعداً پر شده باشه، باز هم قضیه جلب پیچیده تر می شه.
• ادعای سرقت یا کلاهبرداری: اگه صادرکننده چک ادعا کنه که چکش سرقت شده یا مورد کلاهبرداری قرار گرفته، تا زمانی که این ادعاها بررسی و تکلیفشون مشخص نشه، حکم جلب صادر نمی شه.

حواستان به مهلت شکایت کیفری باشد! (نکته طلایی)

با اینکه قانون جدید چک صیادی بیشتر روی پیگیری حقوقی و صدور اجراییه مستقیم تمرکز کرده، اما هنوز هم تو بعضی شرایط می شه از طریق شکایت کیفری اقدام کرد که ممکنه منجر به حبس بشه. اما برای این کار باید حسابی حواستون به مهلت های قانونی باشه. اگه این مهلت ها رو از دست بدید، دیگه نمی تونید شکایت کیفری کنید و فقط مسیر حقوقی براتون می مونه.

1. مهلت ۶ ماهه اول: شما به عنوان دارنده چک، از تاریخ سررسید چک، فقط ۶ ماه وقت دارید که چک رو به بانک ببرید و گواهی عدم پرداخت رو دریافت کنید. اگه تو این ۶ ماه این کار رو نکنید، حق شکایت کیفری ازتون گرفته می شه.
2. مهلت ۶ ماهه دوم: بعد از اینکه گواهی عدم پرداخت رو از بانک گرفتید، باز هم ۶ ماه دیگه وقت دارید که شکایت کیفری خودتون رو تو مراجع قضایی ثبت کنید. اگه تو این ۶ ماه هم اقدام نکنید، دیگه پرونده شما جنبه کیفری پیدا نمی کنه.

اگه هر کدوم از این مهلت های شش ماهه رو از دست بدید، دیگه نمی تونید شکایت کیفری کنید و فقط می تونید از راه حقوقی برای وصول پولتون اقدام کنید. البته همونطور که گفتیم، تو مسیر حقوقی هم می شه حکم جلب مدنی گرفت، اما از دست دادن اهرم شکایت کیفری، می تونه یه ابزار فشار مهم رو از شما بگیره و کار وصول طلب رو تو بعضی مواقع سخت تر کنه.

چرا گاهی فرآیند گرفتن حکم جلب طولانی می شه؟

دیدیم که تو حالت عادی، فرآیند گرفتن حکم جلب چک برگشتی ممکنه بین یک تا دو ماه طول بکشه. اما خب، گاهی اوقات این ماجرا بیشتر از حد انتظار طولانی می شه و کلی سر و صدا و دوندگی داره. دلایل مختلفی می تونه باعث این تأخیر بشه:

• شلوغی و حجم بالای پرونده ها تو دادگاه ها: متاسفانه، شعبات قضایی همیشه شلوغ هستن و تعداد پرونده ها خیلی زیاده. همین باعث می شه که رسیدگی به پرونده شما هم کمی با تأخیر انجام بشه.
• مشکلات ابلاغ اجراییه: گاهی اوقات، ابلاغ اجراییه به صادرکننده چک درست و به موقع انجام نمی شه. مثلاً ممکنه آدرس ثبت شده تو سامانه ثنا قدیمی باشه یا فرد در دسترس نباشه. تا زمانی که ابلاغ به درستی انجام نشه، مراحل بعدی پیش نمیره.
• ترفندهای قانونی بدهکار: بعضی از صادرکنندگان چک که بدهکار هستن، برای اینکه زمان بخرن یا از پرداخت فرار کنن، از ترفندهای قانونی استفاده می کنن. مثلاً ممکنه نسبت به اجراییه صادر شده اعتراض (واخواهی) کنن یا حتی درخواست اعسار از پرداخت رو ثبت کنن (یعنی ادعا کنن که توانایی مالی برای پرداخت بدهی رو ندارن). بررسی همین اعتراضات و دادخواست ها می تونه زمان بر باشه و فرآیند رو ماه ها به تأخیر بندازه.
• پیدا نکردن اموال: اگه صادرکننده چک هیچ مال و اموالی به اسم خودش نداشته باشه و همه دارایی هاش رو منتقل کرده باشه، توقیف اموال و در نتیجه فشار برای پرداخت، سخت تر می شه و ممکنه فرآیند طولانی تر بشه.

در واقع، هر کدوم از این عوامل می تونن مثل یه دست انداز تو مسیر پیگیری پرونده شما باشن و زمان بندی رو به هم بریزن. همینجاست که داشتن یه وکیل متخصص می تونه خیلی کمک کننده باشه؛ چون می تونه این پیچ وخم ها رو بهتر شناسایی و مدیریت کنه.

تفاوت های کلیدی: حکم جلب چک صیادی و چک های قدیمی

اگه یادتون باشه، قبلاً وقتی یه چک برگشت می خورد، صاحب چک برای وصول طلبش باید مسیر طولانی و پردردسری رو طی می کرد. اما قانون جدید چک صیادی، یه جورایی انقلابی تو این حوزه به پا کرد و همه چیز رو عوض کرد. بیایید ببینیم تفاوت اصلی این دو تا کجاهاست:

چک های قدیمی: دردسر بیشتر، زمان بیشتر

قبل از اینکه چک های صیادی بیان، اگه چکتون برگشت می خورد، دو تا راه اصلی داشتید:

1. شکایت کیفری: باید ثابت می کردید که صادرکننده چک با سوءنیت و از قصد، چک بی محل داده. این مسیر خیلی طولانی بود، نیاز به جلسات دادگاه متعدد داشت و ممکنه سال ها طول می کشید تا به نتیجه برسه. تازه اگه مهلت های ۶ ماهه رو از دست می دادید، حق شکایت کیفری هم از بین می رفت.
2. دادخواست حقوقی: این راه هم باز مستلزم تشکیل جلسات دادگاه و اثبات ادعاها بود که خودش زمان بر بود.

نتیجه این می شد که فرآیند وصول طلب یا گرفتن حکم جلب، ممکنه بیشتر از یک سال طول می کشید و صاحب چک حسابی خسته و کلافه می شد.

چک های صیادی: سرعت و کارایی بالاتر

اما با قانون جدید چک صیادی، اوضاع زمین تا آسمون فرق کرده. بزرگترین مزیت این قانون، حذف شکایت کیفری به شکل سابق و جایگزینی اون با فرآیند صدور اجراییه مستقیمه. یعنی چی؟

• اجرای مستقیم بدون دادگاه: همونطور که قبلاً گفتیم، تو چک صیادی، شما دیگه نیاز به دادخواست اولیه و جلسات طولانی دادرسی ندارید. مستقیماً می تونید از طریق دفاتر خدمات قضایی درخواست صدور اجراییه کنید.
• توقیف اموال سریع تر: این مسیر مستقیم، باعث می شه که خیلی زودتر به مرحله استعلام و توقیف اموال برسید و فشار روی صادرکننده چک بیشتر بشه.
• حکم جلب مدنی: اگه باز هم مدیون پرداخت نکرد، می تونید حکم جلب بگیرید که همون بازداشت مدنیه و هدفش پرداخت بدهیه.

در مجموع، قانون جدید چک صیادی، مسیر رسیدن به مرحله توقیف اموال و حکم جلب رو حسابی کوتاه و کارآمد کرده. این یعنی اگه چکتون صیادیه، شانس و سرعت رسیدن به حقتون خیلی بیشتر از چک های قدیمی ئه.

وقتی حکم جلب صادر شد، چه اتفاقی می افتد؟

خب، فرض کنیم تمام مراحل رو طی کردید و بالاخره حکم جلب چک برگشتی صادر شد. حالا چی؟ بعد از صدور حکم جلب، ماجرا وارد فاز اجرایی می شه. این حکم به ضابطین قضایی، یعنی همون مأموران کلانتری محل، ابلاغ می شه. مأموران وظیفه دارن که فرد مدیون (صادرکننده چک) رو در هر جایی که احتمال حضورش هست، دستگیر و جلب کنن.

حالا بعد از دستگیری، چه گزینه هایی پیش روی صادرکننده چک قرار می گیره؟

• پرداخت فوری: بهترین و سریع ترین راه برای صادرکننده چک، اینه که همون لحظه یا در کوتاه ترین زمان ممکن، مبلغ چک رو به صورت کامل پرداخت کنه. در این صورت، دستور جلب فوراً لغو می شه و آزاد می شه.
• جلب رضایت دارنده چک: صادرکننده می تونه با دارنده چک مذاکره کنه و رضایت کتبی و رسمی اون رو جلب کنه. اگه دارنده چک رضایت بده، حکم جلب لغو می شه.
• معرفی ضامن معتبر: اگه صادرکننده فعلاً پول نداره، می تونه یه ضامن معتبر معرفی کنه که ضمانت پرداخت بدهی رو بکنه. با تأیید ضامن، حکم جلب متوقف می شه.
• بازداشت: اگه هیچ کدوم از این کارها رو انجام نده، چاره ای جز بازداشت نداره. این بازداشت ادامه پیدا می کنه تا زمانی که تکلیف بدهیش مشخص بشه؛ یعنی یا پرداخت کنه، یا رضایت بگیره، یا بتونه اعسار (ناتوانی از پرداخت) خودش رو تو دادگاه ثابت کنه.

پس، حکم جلب یه ابزار فشاره که صادرکننده چک رو مجبور می کنه برای حل مشکل و پرداخت بدهیش اقدامی اساسی انجام بده.

چطور جلوی صدور حکم جلب رو بگیریم؟ (برای صادرکنندگان چک)

اگه شما خدای نکرده در جایگاه صادرکننده چک برگشتی هستید و نگران صدور حکم جلب هستید، راه هایی وجود داره که می تونید با انجامشون، جلوی این اتفاق ناخوشایند رو بگیرید یا حداقل مدیریت کنید. بهترین کار اینه که قبل از اینکه کار به مراحل جلب بکشه، مشکل رو حل کنید. بیایید ببینیم چه راهکارهایی دارید:

• بهترین و سریع ترین راه: پرداخت وجه چک!

  اگه از طریق سامانه ثنا، اجراییه چک بهتون ابلاغ شد، یادتون باشه که ۱۰ روز فرصت دارید تا مبلغ چک رو پرداخت کنید. اگه تو همین مهلت ۱۰ روزه، بدهی رو پرداخت کنید، دیگه کار به مراحل بعدی و درخواست حکم جلب نمی کشه و پرونده مختومه می شه. این بهترین راه برای جلوگیری از هرگونه دردسر بیشتره.

• مذاکره و توافق با دارنده چک:

  اگه به هر دلیلی نتونستید پول رو فوراً جور کنید، اولین کاری که باید بکنید، اینه که با دارنده چک صحبت کنید. صادقانه وضعیتتون رو توضیح بدید و سعی کنید برای نحوه پرداخت (مثلاً پرداخت در چند قسط) یا گرفتن مهلت بیشتر، به توافق برسید. اگه به توافق رسیدید، حتماً توافق نامه تون رو کتبی و رسمی کنید تا بعداً مشکلی پیش نیاد.

• ارائه دادخواست اعسار و قسط بندی بدهی:

  اگه واقعاً توانایی مالی برای پرداخت یکجای مبلغ چک رو ندارید، می تونید به دادگاه درخواست اعسار بدید. اعسار یعنی اثبات کنید که واقعاً ندارید و نمی تونید بدهی رو پرداخت کنید. اگه دادگاه اعسار شما رو قبول کنه، مبلغ بدهی رو براتون قسط بندی می کنه و شما با پرداخت اقساط، از صدور حکم جلب یا ادامه بازداشت جلوگیری می کنید. البته باید بتونید اعسار خودتون رو تو دادگاه ثابت کنید و برای این کار، معمولاً نیاز به معرفی شهود و مدارک مالی دارید.

به یاد داشته باشید، همیشه پیشگیری بهتر از درمانه. اگه می دونید ممکنه چکتون برگشت بخوره، زودتر اقدام کنید و با دارنده چک صحبت کنید. تعلل تو این مواقع، فقط باعث بیشتر شدن مشکلات و هزینه ها می شه.

حکم جلب رو چطور متوقف یا لغو کنیم؟

اگه خدای نکرده حکم جلب چک برگشتی صادر شده، نگران نباشید، هنوز هم راه هایی برای لغو یا متوقف کردن این حکم وجود داره. هدف اصلی از جلب، وادار کردن مدیون به پرداخت بدهیه، پس به محض اینکه دین پرداخت بشه یا رضایت دارنده چک جلب بشه، حکم جلب هم بی اثر می شه. بیایید با این راه ها آشنا بشیم:

• پرداخت کامل وجه چک و هزینه های اجرایی:

  ساده ترین و قطعی ترین راه برای لغو حکم جلب، اینه که کل مبلغ چک و همچنین هزینه های اجرایی که تا اون لحظه به پرونده اضافه شده رو پرداخت کنید. به محض پرداخت کامل، حکم جلب فوراً متوقف می شه و از بین می ره.

• اعلام رضایت کتبی و رسمی دارنده چک:

  اگه با دارنده چک به توافق رسیدید، می تونید با جلب رضایت کتبی و رسمی اون، حکم جلب رو لغو کنید. این رضایت باید یا تو یکی از دفترخانه های اسناد رسمی ثبت بشه یا دارنده چک باید حضوری به شعبه اجرای احکام مراجعه کنه و رضایت خودش رو اعلام کنه. با اعلام رضایت، حکم جلب بی اثر می شه.

• پذیرفته شدن دادخواست اعسار از سوی دادگاه:

  اگه شما درخواست اعسار از پرداخت (یعنی اثبات ناتوانی مالی) رو به دادگاه داده باشید و دادگاه این درخواست رو قبول کنه، حکم جلب متوقف می شه. در این صورت، دادگاه بدهی رو برای شما قسط بندی می کنه و با پرداخت اقساط، دیگه نگرانی بابت جلب نخواهید داشت.

یادتون باشه که اقدام به موقع برای هر کدوم از این راه ها، می تونه شما رو از دردسر بازداشت نجات بده. پس اگه حکم جلب صادر شد، سریعاً یکی از این مسیرها رو انتخاب کنید و برای حل مشکلتون اقدام کنید.

هزینه های پیگیری و دریافت حکم جلب چک برگشتی چقدر است؟

پیگیری قانونی برای وصول چک و رسیدن به حکم جلب، بدون هزینه نیست. اما یه نکته مهم اینجاست که باید بین هزینه های رسمی قضایی و حق الوکاله وکیل فرق قائل بشید، چون خیلی ها این دو تا رو با هم اشتباه می گیرن و فکر می کنن هزینه های قضایی خیلی بالاست.

هزینه های رسمی قضایی (که به دادگاه پرداخت می کنید):

• هزینه دادرسی: تو مرحله ثبت درخواست اجراییه تو دفاتر خدمات قضایی، باید حدود ۳.۵ درصد از مبلغ چک رو به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنید.
• نیم عشر دولتی: این هزینه تو انتهای کار و زمانی که حکم اجرا شد، از اموال صادرکننده چک وصول می شه و حدود ۵ درصد از مبلغ چکه. یعنی اگه همه چیز خوب پیش بره و بتونید پولتون رو بگیرید، این مبلغ هم از صادرکننده چک دریافت می شه.

حق الوکاله وکیل (اگه وکیل بگیرید):

گاهی اوقات ممکنه مبالغ خیلی بالایی (مثلاً ۱۵ یا ۲۰ میلیون تومان) رو تحت عنوان هزینه حکم جلب بشنوید. این مبالغ، مربوط به هزینه های رسمی دولتی نیستن. اینها معمولاً حق الوکاله وکیل یا هزینه های مربوط به خدمات حقوقی ایه که یه وکیل متخصص چک برای پیگیری کامل پرونده، از همون ابتدا تا انتها، دریافت می کنه. وکیل این کارها رو براتون انجام می ده:

• مشاوره حقوقی و بررسی پرونده
• ثبت درخواست اجراییه
• پیگیری استعلام اموال و توقیف اونها
• تنظیم لایحه درخواست حکم جلب
• پیگیری اجرای حکم

پس، اگه وکیل بگیرید، باید حق الوکاله اش رو هم پرداخت کنید که این مبلغ با توجه به پیچیدگی پرونده و توافق با وکیل متفاوته و ربطی به هزینه های الزامی قضایی نداره.

امکان مطالبه خسارت:

یه خبر خوب برای دارندگان چک اینه که علاوه بر اصل مبلغ چک، می تونید خسارت تأخیر تأدیه (خسارت دیرکرد پرداخت) و همچنین هزینه های دادرسی که خودتون پرداخت کردید رو هم از صادرکننده چک مطالبه کنید. این هم یه اهرم فشاره و هم باعث می شه بخش زیادی از هزینه هایی که کردید، بهتون برگرده.

چند توصیه مهم حقوقی

تو این مسیر پیچیده چک برگشتی و حکم جلب، دونستن چند نکته و رعایتشون می تونه حسابی کارتون رو راحت تر کنه و از خیلی از دردسرها جلوگیری کنه:

• استعلام چک صیادی قبل از دریافت:

  پیشگیری همیشه بهتر از درمانه! قبل از اینکه یه چک صیادی رو قبول کنید، حتماً و حتماً اعتبار صادرکننده چک رو استعلام بگیرید. سامانه های مختلفی هستن که با وارد کردن کد ۱۶ رقمی روی چک، می تونید از وضعیت خوش حسابی صادرکننده، سوابق چک های برگشتیش و حتی ثبت شدن چک تو سامانه صیاد مطلع بشید. این کار شاید چند دقیقه بیشتر وقتتون رو نگیره، اما جلوی ضررهای میلیونی و دوندگی های ماه ها و سال ها رو می گیره.

• مشورت با وکیل متخصص:

  پرونده های مربوط به چک برگشتی، مخصوصاً اگه مبلغشون بالا باشه یا پیچیدگی های خاصی داشته باشن، ممکنه خیلی گیج کننده باشن. مشورت با یه وکیل متخصص چک می تونه مثل یه نقشه راه باشه. وکیل می تونه:

  • شما رو راهنمایی کنه تا اشتباهات رایج رو انجام ندید.
  • پرونده رو سریع تر پیش ببره.
  • از تمام حقوق قانونیتون دفاع کنه.
  • در مواجهه با ترفندهای قانونی طرف مقابل، بهترین تصمیم ها رو بگیره.

  درسته که گرفتن وکیل هزینه ای داره، اما گاهی اوقات همین هزینه جلوی ضررهای خیلی بزرگتر رو می گیره و وقت و انرژی شما رو هم حفظ می کنه.

• حفظ و نگهداری دقیق تمام مستندات:

  از همون لحظه اول که چکتون برگشت می خوره، تمام مدارک رو با دقت نگهداری کنید. این مدارک شامل:

  • اصل چک برگشتی
  • گواهی عدم پرداخت از بانک
  • هر گونه رسید، قرارداد یا مدرکی که معامله یا بدهی رو ثابت می کنه
  • مکاتبات یا پیام هایی که با صادرکننده چک داشتید.

  هر چقدر مدارکتون کامل تر باشه، دستتون تو دادگاه قوی تره و شانس موفقیتتون بیشتر می شه.

با رعایت این نکات، می تونید با اطمینان و قدرت بیشتری تو مسیر چک برگشتی و حکم جلب قدم بردارید و حقتون رو بگیرید.

کلام آخر

رسیدیم به انتهای این مسیر پر پیچ و خم! همونطور که با هم دیدیم، مواجهه با چک برگشتی، چه در جایگاه دارنده چک باشید و چه صادرکننده، می تونه حسابی دردسرساز و استرس زا باشه. اما مهم ترین چیزی که باید تو ذهنتون بمونه، اینه که قانون جدید چک صیادی، ابزارهای خیلی قدرتمندی رو برای وصول مطالبات فراهم کرده.

اگه چکتون برگشت خورد، سرعت عمل حرف اول رو می زنه. با اقدام فوری برای گرفتن گواهی عدم پرداخت و ثبت درخواست اجراییه، اولین و مهم ترین قدم ها رو برای فشار آوردن به مدیون برداشتید. حکم جلب، مخصوصاً از نوع سیار، هم حکم تیر آخر شماست که اگه به موقع و درست درخواست بشه، می تونه حسابی مسیر وصول طلب رو کوتاه کنه. یادتون باشه که این جلب، جنبه مدنی داره و هدفش زندان انداختن نیست، بلکه وادار کردن مدیون به پرداخت بدهی اش هست.

از اون طرف، اگه خدای نکرده چکتون برگشت خورده، بهترین راه اینه که قبل از اینکه کار به جلب بکشه، با دارنده چک توافق کنید یا اگه واقعاً توان پرداخت ندارید، درخواست اعسار بدید. تعلل و بی تفاوتی تو این جور مواقع، فقط باعث سنگین تر شدن عواقب و دردسرها می شه.

در نهایت، چه دارنده چک باشید و چه صادرکننده، آگاهی از قوانین و مشورت با یه وکیل متخصص حقوقی می تونه نقش کلیدی تو موفقیت شما داشته باشه. یه وکیل خوب می تونه راه و چاه رو بهتون نشون بده، از اشتباهات احتمالی جلوگیری کنه و با پیگیری حرفه ای پرونده، شما رو تو احقاق حقتون یاری کنه. پس اگه تو این زمینه نیاز به راهنمایی بیشتری دارید، حتماً از یه مشاور حقوقی کمک بگیرید تا با خیال راحت تر از این مرحله عبور کنید.