معیشت، آزادی، سیاست – انین

رویدادهای فلسطین و لبنان چنان بر تمام عرصه های زیست ما سایه انداخته که گویی هیچ موضوع مهم دیگری وجود ندارد و نمی توان از هیچ چیز دیگری سخن گفت. آیا این وضعیت به نفع دولت پزشکیان است یا شرایط را برای او دشوارتر می کند؟ راستش را بخواهید؛ یک وضعیت بینابینی وجود دارد. 

فارغ از این که چه کسی رییس جمهور ایران باشد شرایط فعلی به سود کسی نیست و خدا کند هر چه زودتر این گلوگاه را پشت سر بگذاریم. اما لااقل از منظر رسانه و افکار عمومی شرایطی فراهم آمده که احتمالا دولت بتواند در برابر هر نوع پرسش و انتقادی درباره ی عدم تغییر فضای سیاسی و اقتصادی کشور چنین عبارتی بر زبان بیاورد: «فعلا که وضعیت منطقه را می بینید. صبر کنید ببینیم این وضعیت را چگونه پشت سر می گذاریم». 

شاید چنین پاسخی برای یک مدت کوتاه قابل استفاده باشد. اما مساله اینجاست که در زندگی واقعی و روزمره ی ما ایرانیان هنوز هم دردها و دغدغه هایی وجود دارد که مهمترین و جنجالی ترین اخبار و تحولات سیاسی و امنیتی جهان هم نمی تواند فشار آنها را از روی ذهن و روح ما بردارد. 

فشار مفاهیمی همچون تورم دشوارتر شدن تامین معیشت مردم و یادآوری مداوم یخچال های خالی و سفره های تهی. آری. آن چه که در فلسطین و لبنان روی می دهد بسیار بسیار تلخ و اندوهناک است و نمی توان از این حقیقت بزرگ غافل شد که تهدیدات امنیتی اسراییلِ قلدر و نازپرورده علیه ایران و ایرانیان موضوعی نیست که شایان بی اعتنایی باشد. اما در عین حال نمی توان از این منطق پیروی کرد که اول باید تهدید امنیتی دفع شود سپس به مسائل داخلی بپردازیم. نمی توان گفت؛ اول باید به فکر دوستانمان باشد بعد به فکر داخل. خیر. هنر یک نظام حکمرانی توانمند این است که به طور همزمان هر نهاد و هر مدیری در حوزه های متفاوت به طور همزمان کار خود را انجام دهند و هیچ موضوعی نتواند دستاویز و بهانه ای شد برای توجیه انفعال یا ترکِ فعل.

کسی توقع ندارد که در همین ماه های نخست آغاز فعالیت دولت پزشکیان تمام مربع مستطیل های قرمز بورس به یک باره سبز شوند. کسی توقع ندارد به یک باره شاهد ریزش قیمت ها باشیم. اما دست کم می توان توقع داشت که برخی نشانه های اولیه از تصمیمات و برنامه های دولت برای حرکت در مسیری هدفمند و معقول پدیدار شود. می توان توقع داشت که «اراده» و «عزم» دولت برای پاسخ دادن به مطالبات و خواسته های مردم آشکار شود و دست کم دریابیم که این دولت با تشکیل یک تیم منسجم و با اتکا به یک برنامه و نقشه راهِ روشن و مورد توافق قدم در راه نهاده و قصد حرکت دارد. این همان نقطه ای است که می توان از آن انتقاد کرد. چرا که هنوز هم نشانه ی روشنی از عزم و برنامه دیده نمی شود. نه خبری از احتمال تصمیم دولت و حاکمیت برای تغییر در حوزه ی سیاست خارجی و بیرون آوردن کشور از انزوای بین المللی مشاهده می کنیم؛ نه چراغی که نشان دهد نظریه پردازان اقتصاد سیاسی نظام جمهوری اسلامی تاثیر مستقیم و مخرب تحریم و تورم بر زیست شهروندان را دریافته اند و حاضرند برای گذار از آن به فکر تغییر باشند.

برای درک تلخای وضعیت معیشت مردم نیازی نیست به آخرین و تازه ترین آمارهای بانک مرکزی و دیگر نهادهای اقتصادی کشور مراجعه کنیم. چرا که در تجربه ی زیسته شده ی شب و روز اغلب ما ایرانیان به راحتی می توان دریافت که حتی تامین مواد غذایی تا چه اندازه دشوار شده و چه بلایی بر سر قیمت فروش و اجاره ی مسکن و دیگر حوزه های زیستی ما آمده است. 
در آغاز سال تحصیلی جاری قیمت پوشاک و لوزام التحریر سر به فلک زده پاسخگویی به نیازهای اولیه ی فرزندان روز به روز سخت تر می شود میلیون ها شهروند ما تنها و تنها با اتکا به یارانه ی ارزان ترین بنزین جهان امکان مسافرکشی و نان درآوردن دارند و چشم انداز روشنی وجود ندارد که به ما بگوید تا پنج ماه آتی و در آستانه ی نوروز ۱۴۰۴ اوضاع ما تغییر مثبتی به خود خواهد دید یا نه. آیا با تداوم وضعیت فعلی مردم ایران همان مقدار اندک و ناچیز گوشت و لبنیات را در سبد خرید خود حفظ خواهند کرد یا قرار است امپراتوری کربوهیدارت ها و غذاهای بی کیفیت سلامت ما را بیش ا زاین به خطر اندازند؟ اینها سوالات بی اهمیتی نیستند. اما ظاهرا تیم اقتصادی دولت و خود رییس جمهور تمایل ندارند به روشنی درباره ی چنین موضوعاتی صحبت کنند.

علاوه بر معیشت موضوع مهم دیگری که با هیچ نوع رودرربایستی و تعارفی نمی توان از اهمیت آن کاست موضوع آزادی های فردی و اجتماعی حریم زندگی شهروندان دسترسی به اینترنت و حوزه ی مطبوعات است.

پزشکیان هنوز هم حاضر نشده درباره ی این موضوع حرف بزند که آیا برای کنار نهادن مساله ی فیلترینگ تصمیم و برنامه ای دارد و می تواند برای برداشتن این سنگ بزرگ رضایت نهادهای حاکمیتی مرتبط را به دست آورد یا نه. آیا می توان این موضوع مهم را به سطح پایین و ناچیزی همچون فروش فیلترشکن تنزل داد؟ یا باید عزم و برنامه ی روشن داشت؟

همه ی ما می دانیم که برخی موضوعات را باید به گذر زمان حواله داد. به عنوان مثال سوگ عزیزان یکی از آن موضوعاتی است که گذر زمان کاری می کند رفته رفته با آن کنار بیاییم. یا کینه و خشمی که در دل انسانهاست یحتمل در گذر زمان مانند قند در استکان چایی حل خواهد شد. اما مشکلات بزرگ حوزه ی حکمرانی چیزی نیست که بتوانیم حل آنها را به گذر زمان پیوند بزنیم. 

خدا را شکر هوا خنک شد و کولرها را خاموش کردیم و ناترازی برق رفته رفته حل شد. اما یکی دو ماه دیگر ماییم و ناترازی گاز ماییم و معضلات بلاینحل حوزه های مهمی همچون تداوم تورم و فقر آلودگی هوا و محیط زیست مشکلات زیرساختی ایران در حوزه ی راه ها و فرودگاه ها ماییم و یک نظام آموزشی ناتوان ماییم و یک نظام بروکراتیک که گویی بویی از دولت الکترونیک نبرده و هر جا که می رویم از ما فتوکپی و عکس می خواهد! ماییم و یک کشاورزی عجیب و غریب که یک سال ارزانی و وفور محصول کاری می کند که حتی برداشت محصول مقرون به صرفه نباشد اما سال بعد سیر می شود کیلویی سیصد هزار تومان! یک نظام حکمرانی هوشیار و کارآمد در انتظار هیچ معجزتی نمی نشیند و نیک می داند که برای حل مشکل به اراده توافق انسجام و برنامه نیاز دارد.

۳۱۱۳۱۱