گزارشی از قتل فجیع یک زن معلول؛ ثریا پس از آزار جنسی به قتل رسید

اواسط انین ماه امسال در اردبیل زن جوانی با هویت «ثریا. ن» که از ناحیه چشم دچار معلولیت بوده پس از آزار و اذیت جنسی از سوی یک مرد به قتل رسیده است.

متهم روز حادثه در غیاب ثریا وارد خانه او شده و زمانی که ثریا وارد خانه شده ابتدا توسط این مرد مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته و سپس به قتل رسیده است. متهم روز حادثه چادر زنانه ای سر کرده تا شناسایی نشود اما چند روز بعد توسط پلیس دستگیر شده و به جرم خود اعتراف کرده و در حال حاضر در زندان به سر می برد.

«بهروز مروتی» مدیر کمپین معلولان در مورد جزییات این حادثه به «اعتماد» می گوید: «این زن ۳۹ ساله قبلا در بهزیستی تحت عنوان زنان سرپرست خانوار پرونده اجتماعی داشته است. روز حادثه همسایه ثریا که مرد جوانی بوده و با برادر این زن اختلافاتی داشته در نبود ثریا وارد خانه شده و تا شب منتظر مانده تا او از مهمانی به خانه بازگردد. وقتی ثریا به خانه بازگشته او را مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده و طی یک درگیری ثریا را به قتل رسانده است. این مرد در لحظه ورود به خانه چادر زنانه به سر داشته و همین موضوع کار را برای پلیس به جهت شناسایی متهم سخت کرده اما در نهایت مرد همسایه از سوی پلیس مظنون شناخته و دستگیر شده است.»

طی ماه های اخیر اخبار مختلفی از قتل و آزار معلولان جسمی و ذهنی چه در مراکز نگهداری و چه خارج از مراکز نگهداری در رسانه ها منتشر شده است که نشان می دهد این قشر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر هستند. با این حال آمار دقیقی از آسیب ها و خشونت هایی که این افراد با آن مواجه هستند در دست نیست. مدیر کمپین معلولان در این باره به «اعتماد» می گوید: «آماری از آزار و اذیت جنسی و حتی قتل افراد دارای معلولیت در مراکز نگهداری و خارج از مراکز نگهداری وجود ندارد اما بر اساس اعلام سازمان ملل؛ افراد دارای معلولیت ۷ برابر سایر افراد مورد آزار جنسی و شکنجه قرار می گیرند. البته این آمار در ایران نسبت به سایر کشور ها بیشتر از درصدی است که سازمان ملل اعلام کرده است. در ایران به دلیل اینکه تحقیقی در این راستا صورت نگرفته نمی توان علل و عوامل آن را بررسی کرد. سازمان بهزیستی نیز در نظارت بر مراکز تحت پوشش خود عملکرد ضعیفی دارد چه برسد برای افراد دارای معلولیت در خارج از این مراکز.»

مروتی در ادامه می گوید: «بیشترین سوءاستفاده ها از افراد دچار معلولیت صورت می گیرد. آن هم به این خاطر که معلولان نمی توانند از خود دفاع کنند. در بعضی موارد نیز محاکم قضایی حرف افراد معلول را قبول نمی کنند؛ چند روز پیش در تهران خبر آزار و اذیت جنسی یک پسر معلول رسانه ای شده؛ این پسر ۲۷ ساله به دلیل اینکه دچار افسردگی شده تصمیم گرفته کلاس نقاشی ثبت نام کند. در کلاس نقاشی با مردی آشنا شده که این پسر جوان را به خانه دعوت کرده و او را مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده است. قربانی این موضوع را سربسته به پدر خود عنوان کرده اما پدرش متوجه صحبت های او نشده است. این پسر دو بار دیگر نیز در کوچه توسط متهم مورد آزار جنسی قرار گرفته است تا اینکه همسایه قربانی متوجه آزار و اذیت او شده و موضوع را به خانواده این پسر و پلیس اطلاع داده و متهم بعد از دستگیری به جرم خود اقرار کرده است.»

مدیر کمپین معلولان با اشاره به موارد مشابه که در مراکز نگهداری نیز اتفاق افتاده می گوید: «این اتفاقات در مراکز نگهداری معلولان نیز رخ می دهد؛ قبلا موردی مبنی بر آزار و اذیت یک نوجوان ۱۶ ساله در یک مرکز نگهداری کرج وجود داشته و قربانی فرد آزارگر را می شناخته اما دادگاه به چند دلیل موضوع را نپذیرفته. در حالی که پزشکی قانونی موضوع آزار و اذیت جنسی را تایید کرده بود. این اخبار نشان می دهد که افراد معلول نمی توانند از خود دفاع کنند. همچنین دو سال پیش با اشاره به یک مورد آزار جنسی از قوه قضاییه درخواست پاسخ کرده بودیم؛ دو سه دختر در مرکز نگهداری ارومیه مورد آزار جنسی قرار گرفته که این قربانیان نتوانسته بودند مساله را با کسی عنوان کنند تا اینکه این سه نفر را به مرکز دیگری تحویل می دهند. در آن مرکز وقتی پزشک آن ها را معاینه کرده متوجه شده این سه دختر مورد آزار جنسی قرار گرفته اند. پزشک معالج این موضوع را به صاحب مرکز مطرح کرده و او هم مساله آزار جنسی را به بهزیستی گزارش داده است. بهزیستی بعد از این ماجرا موضوع را تکذیب می کند اما مراجع قضایی پس از پیگیری های لازم این مرکز را پلمب کرده اند.»

به گفته مروتی؛ گاهی افراد با معلولیت های ذهنی یا اوتیسم شدید نمی توانند تشخیص دهند مورد ظلم یا آزار و اذیت جنسی قرار گرفته اند؛ سال گذشته در همین راستا در صفحات مجازی کمپین معلولان فیلمی مبنی بر آزار و اذیت جنسی یک فرد دارای معلولیت ذهنی منتشر کردیم.

طبق اخباری که اخیرا منتشر شده؛ یک پسر ۲۴ ساله در مرکز نگهداری شبانه روزی در کرج بر اثر بسته شدن با زنجیر چرخ و خفگی شدید کشته شده است. این مورد و موارد دیگر اینچنینی نشان می دهد که نه تنها نظارت درستی روی این مراکز وجود ندارد بلکه افرادی که به عنوان نیرو های کمکی در این مراکز فعالیت می کنند جهت استخدام مورد بررسی های لازم قرار نمی گیرند. با این حال پس از وقوع خبر قتل این جوان در این مرکز نگهداری اداره کل بهزیستی استان البرز اعلام کرد: «با حکم دادستانی این مرکز تعطیل و نسبت به جابه جایی و انتقال ۲۷ نفر از افراد مقیم در مرکز به سایر مراکز نگهداری معلولان اقدام شد. خاطیان احتمالی از جمله بهیار و مدیر مرکز بازداشت و علت حادثه توسط عوامل انتظامی و قضایی در دست بررسی است.»

مروتی مدیر کمپین معلولان در واکنش به این خبر نیز می گوید: «مراکز نگهداری به خاطر اینکه هزینه های خود را کاهش دهند افراد متخصص استخدام نمی کنند و سعی می کنند از افرادی که سن کمتری دارند یا در این حوزه تحصیلات مرتبط ندارند استفاده کنند؛ این مراکز نیروی کار ارزان استخدام می کنند و نیروی کار ارزان هم مشکلات خاص خود را دارد. از طرف دیگر فردی که استخدام می شود مشخص نیست از لحاظ روحی و روانی چقدر قادر به انجام کار زیاد باشد. به همین خاطر در برخی موارد این افراد غیرمتخصص موجب آزار و اذیت و شکنجه معلولان می شوند.»

مدیر کمپین معلولان در پاسخ به اینکه آیا سلامت روان افرادی که در مراکز نگهداری فعالیت می کنند بررسی نمی شود می گوید: «ممکن است سلامت روان نیرو ها بررسی شود اما این اتفاقات بار اول نیست که رخ می دهد. این مراکز نگهداری در فیلم دوربین های مداربسته می بینند که چه بلایی سر این بچه ها می آید اما موضوع را جدی نمی گیرند و با آن ها برخورد نمی کنند. در برخی موارد نیز این مراکز حاضر نیستند نیرو هایی که با افراد معلول رفتار های نادرست دارند را تغییر دهند؛ سال ۱۴۰۰ به دلیل استخدام مجدد نیروی خاطی قتل حمید آذربویه در یک مرکز نگهداری معلولان رقم خورد؛ این مرکز نگهداری یک نیروی زیر ۱۸ سال استخدام می کند که بعد از مدتی او را اخراج کرده اما دوباره همان فرد را استخدام می کند. همین موضوع استخدام دوباره قتل حمید آذربویه را رقم می زند؛ نیروی خاطی این فرد معلول را با بالشت خفه کرده است.

سازمان بهزیستی معمولا این اخبار را تکذیب می کند؛ با این حال اگر سیستم اطلاع رسانی به جهت بازدارندگی در این مراکز وجود داشته باشد اخبار دقیقی از این اتفاقات در دسترس قرار می گیرد. وقتی آمار و اطلاعاتی وجود نداشته باشد جامعه گمان می کند چنین اتفاقاتی رخ نمی دهد.»

مروتی در مورد قتل یک فرد معلول که در روز های اخیر در مرکز نگهداری معلولان رخ داده می گوید: «اخباری که درباره قتل این پسر جوان دارای معلولیت منتشر شده به چگونگی و نحوه قتل اشاره نشده در صورتی که این پسر جوان به طرز فجیعی به قتل رسیده است. در خبر ها اعلام شده؛ مرگ مشکوک! در حالی که این پسر جوان معلول با زنجیر چرخ ماشین طوری بسته شده که حتی نمی توانسته نفس بکشد. نیرو یا نیرو های این مرکز نگهداری چند ساعت این بچه را به حال خود رها کرده اند و با گذشت ساعت ها از این اتفاق یک نفر او را دیده و به پلیس گزارش داده است. بهزیستی پس از ورود پلیس متوجه این قضیه شده و در انتشار این خبر سعی کرده از عمق فاجعه بکاهد و از واژه مرگ مشکوک استفاده کند.»