شکایت چک برگشتی صیادی

اگه چکی دستتون باشه و برگشت بخوره، خصوصاً از نوع صیادی، دنیا روی سر آدم خراب میشه. اما نگران نباشید! می تونید از راه های قانونی پیگیر حقتون باشید و پولتون رو پس بگیرید. شکایت چک برگشتی صیادی، یک مسیر حقوقی مشخص داره که با آگاهی از اون، می تونید قدم های درست بردارید.

توی این مقاله قراره ریز به ریز ماجرای شکایت از چک صیادی برگشتی رو با هم بررسی کنیم؛ از اینکه اصلاً چک صیادی چیه و چرا برگشت می خوره، تا اینکه چطور باید شکایت کنید، چه مدارکی لازمه، چقدر زمان می بره و چه هزینه ای داره. هدف ما اینه که شما با یه راهنمای کامل و به زبان خودمون، بتونید بهترین تصمیم رو برای وصول مطالباتتون بگیرید و از حق و حقوقتون دفاع کنید.

اصلا چک صیادی چیه و چرا اینقدر مهم شده؟

قبل از اینکه سراغ شکایت و مراحلش بریم، خوبه که یه آشنایی کوچیک با خود چک صیادی داشته باشیم. شاید بگید خب چک، چکه دیگه! اما نه، چک های صیادی با چک های قدیمی یه عالمه فرق دارن و همین تفاوت ها باعث شده مسیر شکایت از اونا هم کمی تغییر کنه. این چک ها، حاصل تغییرات جدید توی قانون چک هستن که از سال 1397 شروع شد و هدفش، کم کردن تعداد چک های برگشتی و بالا بردن اعتبار چک توی معاملات بود.

ویژگی های خاص چک های صیادی چی هستن؟

چک صیادی رو می تونید از رنگ بنفش و یه کد یکتای ۱۶ رقمی که بالاش درج شده، بشناسید. این چک ها مستقیم از طریق سامانه صیاد صادر و ثبت میشن. یعنی چی؟ یعنی وقتی یه چک صیادی به شما میدن، صادرکننده باید اول مشخصات اون چک رو توی سامانه بانک مرکزی (همون سامانه صیاد) ثبت کنه و شما هم به عنوان گیرنده، باید حواستون باشه که این ثبت رو توی همون سامانه یا از طریق اپلیکیشن های بانکی تایید کنید. اگه این مراحل انجام نشه، عملاً چک بی اعتبار محسوب میشه و نمی تونید روش مانور قانونی بدید. مهم ترین ویژگی شون اینه که دیگه چک «حامل» نداریم و حتماً باید مشخصات دریافت کننده توی سامانه ثبت بشه.

سامانه صیاد چه نقشی تو ماجرای چک داره؟

سامانه صیاد، قلب تپنده چک های جدیده. هر عملیاتی روی چک، از صدور و انتقال گرفته تا استعلام و برگشت زدن، باید توی این سامانه انجام بشه. این سامانه باعث شده شفافیت توی مبادلات چکی خیلی بیشتر بشه و بانک ها هم توی این فرآیند، نقش نظارتی پررنگ تری پیدا کنن. اگه یه چک صیادی برگشت بخوره، بانک موظفه که اطلاعات اون رو توی سامانه صیاد ثبت کنه و این اطلاعات برای همه بانک ها قابل مشاهده ست.

چرا یه چک صیادی ممکنه برگشت بخوره؟

مثل چک های قدیمی، دلایل مختلفی هست که ممکنه یه چک صیادی رو برگشت بزنه. بعضی از رایج ترین دلایل رو اینجا براتون میگم:

• کسری موجودی: این که دیگه مشخصه. حساب صادرکننده به اندازه مبلغ چک پول نداره.
• مسدودی حساب: ممکنه حساب صادرکننده به دلایل قانونی یا قضایی مسدود شده باشه.
• دستور عدم پرداخت: گاهی صادرکننده چک، خودش به بانک دستور میده که وجه چک رو پرداخت نکنه (معمولاً به خاطر سرقت یا جعل چک). البته این مورد شرایط خاص خودش رو داره و اگه دلیل موجهی نداشته باشه، صادرکننده مجرمه.
• عدم ثبت چک در سامانه صیاد: این یکی از مهم ترین دلایل مربوط به چک های جدیده. اگه صادرکننده اطلاعات چک رو توی سامانه صیاد ثبت نکرده باشه یا شما به عنوان دریافت کننده، اونو تایید نکرده باشید، بانک نمی تونه وجهش رو پرداخت کنه.

گواهی عدم پرداخت، برگ برنده شماست!

وقتی می رید بانک و چک برگشت می خوره، بانک یه گواهی بهتون میده به اسم گواهی عدم پرداخت یا همون برگشتی چک. این گواهی خیلی مهمه؛ چون سند رسمی و معتبریه که نشون میده شما برای وصول چک اقدام کردید و پولتون پرداخت نشده. تمام اطلاعات مهم مثل دلیل برگشت خوردن، مشخصات چک و صادرکننده توی این گواهی درج شده و برای شروع هر نوع شکایتی، این گواهی رو لازم دارید.

چک تون برگشت خورده؟ سه تا راه برای گرفتن پولتون دارید!

وقتی چک صیادی تون برگشت می خوره، سه تا مسیر قانونی اصلی پیش روتونه: شکایت کیفری، شکایت حقوقی و مطالبه وجه از طریق اجرای ثبت. هر کدوم از این راه ها، مزایا و معایب خاص خودشون رو دارن و بسته به شرایط چک و موقعیت خودتون، می تونید بهترین رو انتخاب کنید.

شکایت کیفری: مجازات و سرعت عمل

این روش، همون راهی هست که خیلی ها برای چک برگشتی بهش فکر می کنن. چرا؟ چون علاوه بر اینکه می تونید پولتون رو پس بگیرید، صادرکننده چک هم مجازات کیفری میشه و ممکنه حتی به زندان بیفته. این موضوع خودش یه اهرم فشاره که طرف رو مجبور به پرداخت بدهی کنه. اما شکایت کیفری، شرایط و محدودیت های خاصی داره که توی قانون جدید چک، برای چک های صیادی هم اعمال میشه.

• شرایط و مزایا: سرعت نسبتاً بالا، امکان جلب صادرکننده، و اعمال مجازات برای فرد خاطی از مزایای اصلیشه.
• ویژگی های اختصاصی چک صیادی قابل تعقیب کیفری: چک های صیادی که به صورت قانونی ثبت و تایید شده باشن و شرایط خاصی مثل تاریخ دار نبودن (مدت دار نباشن) و یا تضمینی و سفید امضا نبودن رو داشته باشن، می تونن مشمول شکایت کیفری بشن. این یعنی چک باید برای «حال» صادر شده باشه، نه برای «آینده».

شکایت حقوقی: راهکار همیشگی

اگه به هر دلیلی نتونید از مسیر کیفری اقدام کنید (مثلاً مهلت ها رو از دست داده باشید یا چک شرایط کیفری شدن رو نداشته باشه)، راه حقوقی همیشه بازه. این روش، دیگه شامل مجازات حبس نمیشه، اما همچنان می تونید پول چک و خسارت دیرکردش رو مطالبه کنید. خوبی این روش اینه که محدودیت زمانی برای طرح دعوا نداره و طیف وسیع تری از چک ها (حتی چک های تضمینی، مشروط و مدت دار) رو پوشش میده.

• شرایط و مزایا: عدم محدودیت زمانی (برخلاف کیفری)، قابل اعمال برای هر نوع چکی، امکان توقیف اموال صادرکننده.

اقدام از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی: سریع و بی دردسر

این روش برای چک های صیادی، یه گزینه خیلی عالی و اغلب سریع تره! اگه چک شما صیادی باشه و توی سامانه صیاد ثبت و تایید شده باشه، می تونید مستقیم از طریق اداره اجرای ثبت، برای وصول وجهش اقدام کنید. مزیت بزرگ این روش اینه که دیگه نیازی به رفت و آمد به دادسرا و دادگاه و مراحل طولانی قضایی نیست. یعنی شما بدون نیاز به گرفتن حکم دادگاه، می تونید درخواست توقیف اموال صادرکننده رو بدید.

• شرایط و مزایا: سرعت بسیار بالا، عدم نیاز به مراحل قضایی پیچیده، بدون نیاز به حکم دادگاه برای توقیف اموال. این روش برای چک های صیادی که به درستی در سامانه صیاد ثبت شده باشند، واقعاً کارآمد است.

برای اینکه بهتر این سه روش رو مقایسه کنیم، جدول زیر رو ببینید:

ویژگی	شکایت کیفری	شکایت حقوقی	اجرای ثبت
مهلت اقدام	دو مهلت ۶ ماهه (از صدور تا برگشت، از برگشت تا شکایت)	ندارد (از تاریخ سررسید تا ۱۰ سال)	ندارد
هزینه	نسبتاً کمتر از حقوقی در ابتدا	بالاتر (با توجه به مبلغ چک)	متوسط (با توجه به مبلغ چک)
سرعت رسیدگی	متوسط (بسته به شلوغی دادسرا)	متوسط تا طولانی	بسیار بالا
مجازات صادرکننده	حبس، محرومیت بانکی و…	فقط پرداخت وجه و خسارت	فقط پرداخت وجه و خسارت
امکان توقیف اموال	دارد	دارد	دارد (بسیار سریعتر)
انواع چک قابل پیگیری	فقط چک های دارای شرایط کیفری (مثلاً مدت دار نباشد)	همه چک ها	فقط چک های صیادی ثبت شده

حواستون به مهلت ها باشه! از دست ندین

توی دنیای چک و سفته، زمان بندی حرف اول رو می زنه، مخصوصاً اگه بخواید از مسیر کیفری برای شکایت چک برگشتی صیادی اقدام کنید. قانون گذار دو تا مهلت ۶ ماهه خیلی مهم رو تعیین کرده که اگه از دستشون بدید، امکان شکایت کیفری رو برای همیشه از دست میدید و باید برید سراغ روش حقوقی یا ثبتی. پس حسابی به این مهلت ها دقت کنید.

مهلت اول: ۶ ماه برای برگشت زدن چک

اولین مهلت ۶ ماهه از تاریخی شروع میشه که چک صادر شده (همون تاریخ روی چک). شما از این تاریخ به بعد، حداکثر ۶ ماه فرصت دارید تا چک رو به بانک ببرید و اگه پرداخت نشد، گواهی عدم پرداخت رو از بانک بگیرید. اگه توی این ۶ ماه اقدام نکنید و چک رو برگشت نزنید، متاسفانه دیگه نمی تونید شکایت کیفری کنید. یعنی اون خاصیت مجازات کیفری از بین میره.

مهلت دوم: ۶ ماه برای شکایت کیفری

حالا فرض کنیم مهلت اول رو رعایت کردید و گواهی عدم پرداخت رو هم گرفتید. عالیه! اما این پایان کار نیست. از تاریخی که گواهی عدم پرداخت رو از بانک گرفتید، ۶ ماه فرصت دارید که شکواییه خودتون رو به مراجع قضایی (دادسرا) بفرستید و رسماً شکایت کیفری رو شروع کنید. اگه این مهلت ۶ ماهه دوم رو هم از دست بدید، باز هم امکان شکایت کیفری از بین میره و فقط می تونید از راه های حقوقی یا ثبتی اقدام کنید.

اگه دیر بجنبید چی میشه؟

خیلی رک و پوست کنده، اگه هر کدوم از این مهلت های ۶ ماهه رو رعایت نکنید، شکایت کیفری تون تبدیل به یه دعوای حقوقی میشه. یعنی دیگه خبری از حبس و مجازات صادرکننده نیست و فقط می تونید برای مطالبه وجه چک و خسارت دیرکردش اقدام کنید. این اتفاق برای خیلی ها یه پشیمونی بزرگه، چون مجازات کیفری خودش یه اهرم فشار قوی برای وصول پوله. پس حتماً به تاریخ ها دقت کنید و کار رو به دقیقه نود نندازید.

«یادتون باشه، توی بحث چک برگشتی صیادی، وقت طلاست. هر تاخیری می تونه فرصت های قانونی شما رو محدود کنه و مسیر مطالبه حقتون رو پیچیده تر و طولانی تر کنه.»

تاثیر تعطیلات رسمی بر محاسبه مهلت ها

یه نکته مهم دیگه: اگه آخرین روز مهلت ۶ ماهه شما به تعطیلات رسمی بخوره، مهلت شما به اولین روز کاری بعد از تعطیلات موکول میشه. این یه قاعده کلی حقوقیه که خیالتون رو از بابت تعطیلات راحت می کنه. با این حال، بازم تاکید می کنم که برای اینکه دچار دردسر نشید، کارها رو به روزهای آخر موکول نکنید.

گام به گام تا شکایت از چک برگشتی صیادی (رایج ترین راه: کیفری)

حالا که با انواع روش ها و مهلت ها آشنا شدید، بیاید ببینیم اگه بخواید از رایج ترین راه، یعنی شکایت کیفری، اقدام کنید، دقیقاً باید چه مراحلی رو پشت سر بذارید. این راهنمای گام به گام، بهتون کمک می کنه تا سردرگم نشید و کارها رو اصولی پیش ببرید.

گام اول: برگشت زدن چک صیادی و گرفتن گواهی عدم پرداخت از بانک

اولین و مهم ترین قدم اینه که چک رو به بانک ببرید و برگشت بزنید. یادتونه مهلت ۶ ماهه اول؟ دقیقاً برای همین کاره:

1. مراجعه به بانک: با اصل چک صیادی به بانکی که چک روی اون صادر شده مراجعه کنید.
2. فرآیند برگشت زدن: به مسئول مربوطه بگید که می خواید چک رو برگشت بزنید. بانک موجودی حساب صادرکننده رو بررسی می کنه.
3. دریافت گواهی عدم پرداخت: اگه موجودی کافی نباشه یا هر دلیل دیگه ای برای عدم پرداخت وجود داشته باشه، بانک یه گواهی عدم پرداخت بهتون میده. توی این گواهی، حتماً باید مشخصات چک، تاریخ برگشت، دلیل عدم پرداخت و کد رهگیری یکتای برگشتی ثبت شده باشه.
4. ثبت برگشتی در سامانه صیاد: طبق قانون جدید، بانک موظفه که اطلاعات برگشتی رو همزمان توی سامانه صیاد هم ثبت کنه. این ثبت برای اعتبار شکایت های بعدی شما ضروریه. حواستون باشه که کد یکتای برگشتی رو از بانک بگیرید.

گام دوم: ثبت شکواییه تو دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

بعد از اینکه گواهی عدم پرداخت رو گرفتید و مهلت ۶ ماهه دوم هم شروع شد، باید برای ثبت شکواییه اقدام کنید:

1. ثبت نام در سامانه ثنا: اگه تا حالا توی سامانه ثنا ثبت نام نکردید، حتماً این کار رو انجام بدید. سامانه ثنا، درگاه اصلی شما برای تمام پیگیری های قضاییه و تمام ابلاغیه ها و اطلاعیه ها از این طریق به دستتون می رسه. می تونید آنلاین یا با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی ثبت نام کنید.
2. تهیه و تنظیم شکواییه: شکواییه (همون شکایت نامه خودمون) رو باید تنظیم کنید. توی این شکواییه، مشخصات کامل خودتون و صادرکننده چک، مشخصات چک (شماره چک، مبلغ، تاریخ)، دلیل برگشت خوردن (طبق گواهی بانک)، و درخواستتون از دادگاه (مثلاً مجازات صادرکننده و مطالبه وجه) رو به وضوح بنویسید. اگه وکیل دارید، وکیلتون این کار رو انجام میده.
3. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با مدارک لازم (که در ادامه می گم) و شکواییه آماده شده، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. اونجا شکواییه تون رو ثبت می کنن و برای شما یه کد رهگیری پرونده صادر میشه.

چه مدارکی لازم دارید؟ (لیست جامع و تفصیلی)

برای اینکه کارهاتون معطل نشه، حتماً این مدارک رو آماده داشته باشید:

• اصل و کپی چک برگشتی صیادی: حتماً اصل چک رو داشته باشید، چون برای تطبیق لازمه.
• اصل و کپی گواهی عدم پرداخت بانک: همون برگه ای که از بانک گرفتید.
• اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه شاکی: مدارک هویتی خودتون.
• پرینت احراز هویت سامانه ثنا: یا همون مشخصات کاربری شما توی سامانه ثنا.
• وکالت نامه (در صورت وجود وکیل): اگه کارها رو به وکیل سپردید.
• هرگونه مستندات دیگر: اگه قرارداد، رسید، فاکتور یا هر مدرک دیگه ای دارید که رابطه شما و صادرکننده چک رو نشون میده، حتماً همراه ببرید. این مدارک می تونن برای اثبات حقانیت شما خیلی کمک کننده باشن.

گام سوم: پیگیری پرونده توی دادسرا و دادگاه

بعد از ثبت شکواییه، پرونده شما وارد مراحل قضایی میشه:

1. روال رسیدگی در دادسرا: پرونده شما اول به دادسرا میره. دادسرا شروع به تحقیقات مقدماتی می کنه، ممکنه صادرکننده چک رو احضار کنه یا ازش دفاعیه بخواد. هدف دادسرا اینه که ببینه آیا جرمی اتفاق افتاده یا نه.
2. انتقال پرونده به دادگاه کیفری: اگه دادسرا تشخیص بده که جرمی صورت گرفته، پرونده رو با صدور قرار جلب به دادرسی به دادگاه کیفری می فرسته. توی دادگاه، قاضی به پرونده رسیدگی می کنه.
3. تفکیک رسیدگی به جنبه کیفری و حقوقی: دادگاه به دو جنبه قضیه رسیدگی می کنه:
   • جنبه کیفری: آیا صادرکننده چک مجرمه و باید مجازات بشه؟ (مثلاً حبس یا جزای نقدی)
   • جنبه حقوقی: آیا صادرکننده باید مبلغ چک و خسارت دیرکردش رو به شما پرداخت کنه؟

   شما باید همزمان با شکایت کیفری، دادخواست مطالبه وجه رو هم ثبت کنید تا هم به مجازات و هم به پولتون برسید.

گام چهارم: وقتی حکم صادر شد چی میشه؟

بعد از مراحل دادگاه، نوبت به صدور و اجرای حکم میرسه:

1. ابلاغ حکم و مهلت اعتراض: دادگاه حکم خودش رو صادر می کنه و از طریق سامانه ثنا به شما و صادرکننده چک ابلاغ میشه. معمولاً یه مهلت ۲۰ روزه برای اعتراض به حکم (تجدیدنظرخواهی) وجود داره.
2. مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی: اگه یکی از طرفین به حکم اعتراض کنه، پرونده به دادگاه تجدیدنظر میره. ممکنه بعد از اون هم به دیوان عالی کشور (فرجام خواهی) برسه که البته این مراحل زمان بر هستن.
3. نحوه اجرای حکم: اگه حکم قطعی شد و صادرکننده چک پول رو نداد، می تونید از طریق اجرای احکام برای وصول پولتون اقدام کنید. اجرای احکام می تونه اموال صادرکننده رو توقیف کنه، حساب هاش رو مسدود کنه، یا حتی برای جلبش اقدام کنه و ممنوع الخروجش کنه.

شکایت از چک برگشتی چقدر خرج برمی داره؟

خب، هیچ کاری بدون هزینه نیست، شکایت از چک برگشتی هم همینطوره. دونستن هزینه ها بهتون کمک می کنه با چشم باز قدم بردارید و برای مخارج احتمالی آماده باشید. هزینه ها ممکنه بسته به نوع شکایت (کیفری، حقوقی، ثبتی) و پیچیدگی پرونده کمی متفاوت باشه، اما کلیاتش رو اینجا می گم:

• هزینه دریافت گواهی عدم پرداخت: این مبلغ معمولاً ناچیزه و توسط بانک دریافت میشه.
• هزینه دادرسی: این هزینه اصلیه و بسته به مبلغ چک و نوع شکایت (کیفری یا حقوقی) متفاوته. در شکایت حقوقی، هزینه دادرسی بر اساس مبلغ چک محاسبه میشه و معمولاً درصدی از مبلغ اصلیه که باید به حساب قوه قضاییه واریز بشه. در شکایت کیفری، هزینه دادرسی اولیه کمتره، اما اگه بخواید وجه چک رو هم مطالبه کنید، باید همون هزینه دادرسی حقوقی رو بپردازید.
• هزینه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: برای ثبت شکواییه یا دادخواست، این دفاتر مبلغی رو به عنوان کارمزد دریافت می کنن.
• حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده): اگه تصمیم بگیرید با وکیل کار کنید (که در پرونده های حقوقی و کیفری چک برگشتی به شدت توصیه میشه)، باید حق الوکاله وکیل رو هم در نظر بگیرید. این مبلغ با وکیل شما توافقی خواهد بود.
• هزینه های جانبی احتمالی:
  • هزینه کارشناسی: اگه نیاز باشه کارشناس خط یا امضا چک رو بررسی کنه.
  • هزینه های اجراییه: در مرحله اجرای حکم برای توقیف اموال و… هزینه هایی وجود داره.

پس، قبل از هر اقدامی، یه برآورد کلی از این هزینه ها داشته باشید تا غافلگیر نشید.

عواقب صدور چک برگشتی صیادی برای صادرکننده

همیشه شنیده ایم که عواقب کارهایمان دامن گیرمان می شود. این حرف در مورد کسی که چک صیادی برگشتی صادر می کنه، کاملاً درسته! قانون جدید چک برای اینکه اعتبار چک رو بالا ببره، حسابی دست صادرکننده های بدحساب رو بسته و مجازات های سنگینی براشون در نظر گرفته. این مجازات ها فقط برای اینکه حق شما وصول بشه، نیست؛ بلکه برای حفظ نظم اقتصادی و اعتبار چک هم هست. بیاید ببینیم چه عواقبی در انتظار صادرکننده هست:

1. محدودیت های بانکی: این شاید اولین و ملموس ترین عواقب باشه. بلافاصله بعد از برگشت خوردن چک، صادرکننده با این محدودیت ها روبرو میشه:
   • مسدود شدن تمامی حساب ها: نه فقط حسابی که چک ازش صادر شده، بلکه تمام حساب های صادرکننده در همه بانک ها، به میزان مبلغ چک مسدود میشه.
   • عدم صدور دسته چک جدید: تا وقتی که مشکل چک برگشتی حل نشه، دیگه نمی تونه دسته چک جدید بگیره.
   • عدم اعطای تسهیلات بانکی: دریافت وام، تسهیلات و اعتبار از بانک ها ممنوع میشه.
   • عدم افتتاح حساب جدید: نمی تونه حساب بانکی جدیدی باز کنه.
2. مجازات های کیفری: اگه شکایت کیفری با موفقیت پیش بره، صادرکننده با مجازات های حبس و جزای نقدی روبرو میشه. مدت حبس و میزان جزای نقدی بسته به مبلغ چک و تعداد چک های برگشتی متفاوت خواهد بود.
3. اجرای حکم حقوقی: در صورت صدور حکم حقوقی به نفع شما، دادگاه می تونه برای توقیف اموال صادرکننده اقدام کنه. این اموال شامل هر چیزی میشه که سند داره (مثل خانه، زمین، ماشین) یا حتی حساب های بانکی و موجودی های دیگه. همچنین صادرکننده چک ممنوع الخروج میشه.
4. خدشه دار شدن اعتبار مالی و اعتباری: اطلاعات چک برگشتی در سامانه صیاد و سامانه اعتبارسنجی بانک مرکزی ثبت میشه. این موضوع باعث میشه اعتبار مالی فرد در سیستم بانکی و حتی در معاملات تجاری به شدت پایین بیاد و کار کردن باهاش برای بقیه سخت میشه.

همین عواقب سنگین، خودش یه عامل بازدارنده قوی برای صدور چک بلامحله و یه اهرم فشار مهم برای شما جهت وصول مطالباتتون.

کدوم چک های صیادی رو نمی تونید کیفری شکایت کنید؟

گفتیم که شکایت کیفری از چک برگشتی، اهرم فشار خوبیه، اما هر چکی رو نمی تونید از این راه پیگیری کنید. قانون گذار یه سری استثنائات داره که باعث میشه چک صیادی شما، قابلیت شکایت کیفری رو از دست بده و فقط بتونید از راه های حقوقی یا ثبتی اقدام کنید. این موارد رو خوب به خاطر بسپارید:

1. چک سفید امضا و تضمینی (در صورتی که اثبات شود): اگه ثابت بشه چکی که دست شماست، موقع صدور، سفید امضا بوده یا صادرکننده اونو برای ضمانت انجام یه کار یا معامله خاصی داده و این موضوع در خود چک یا به واسطه اسناد و مدارک دیگه اثبات بشه، نمی تونید شکایت کیفری کنید.
2. چک مشروط: اگه وصول چک به انجام یه شرطی منوط شده باشه (مثلاً نوشته باشه در صورت اتمام پروژه، این چک قابل وصول است) و این شرط توی متن چک قید شده باشه یا بشه با شواهد دیگه اثباتش کرد، دیگه چک مشمول شکایت کیفری نیست.
3. چک های بدون تاریخ یا با تاریخ دست نویس توسط دارنده: اگه صادرکننده، چک رو بدون تاریخ داده باشه و شما خودتون تاریخ رو روی اون نوشته باشید (تا بتونید ازش شکایت کیفری کنید)، اگه این موضوع اثبات بشه، قابلیت شکایت کیفری از بین میره.
4. چک های مدت دار یا وعده دار: مهم ترین نکته در مورد چک صیادی که قابلیت کیفری رو از بین می بره، مدت دار بودن اونه. اگه ثابت بشه تاریخ صدور و تاریخ سررسید چک، با هم فرق دارن و چک برای آینده صادر شده، دیگه نمی تونید شکایت کیفری کنید. چک باید برای حال صادر بشه تا کیفری باشه.
5. چک بابت معاملات نامشروع یا ربا: اگه دلیل صدور چک یه معامله غیرقانونی یا ربوی باشه، نه تنها نمی تونید شکایت کیفری کنید، بلکه ممکنه خودتون هم دچار مشکل بشید.
6. عدم رعایت مهلت های ۶ ماهه قانونی: این رو که قبلاً مفصل گفتم! اگه مهلت ۶ ماهه برگشت زدن یا مهلت ۶ ماهه شکایت کیفری رو از دست بدید، شکایت کیفری تون تبدیل به حقوقی میشه.
7. چک های صادره از موسسات مالی و اعتباری غیربانکی: چک هایی که توسط موسسات مالی غیربانکی صادر میشن، ماهیت چک بانکی رو ندارن و قابل تعقیب کیفری نیستند.
8. چک های پشت نویسی شده پس از تاریخ برگشت: اگه چک برگشت خورده باشه و بعد از اون تاریخ، با پشت نویسی به شما منتقل شده باشه، قابلیت شکایت کیفری رو نداره.

«قبل از قبول هر چک صیادی، به این نکات حسابی توجه کنید تا بعداً برای احقاق حق خودتون به مشکل نخورید. یه کوچولو دقت بیشتر، جلوی ضررهای بزرگ رو می گیره.»

چند تا نکته مهم حقوقی که باید حواستون باشه!

توی این مسیر پر پیچ و خم حقوقی، دونستن چند تا نکته کلیدی می تونه مثل یه نقشه راه عمل کنه و شما رو از خیلی از دردسرها نجات بده. این ها رو حتماً آویزه گوشتون کنید:

1. اهمیت مشاوره حقوقی با وکیل متخصص: راستش رو بخواید، مسائل حقوقی چک برگشتی، مخصوصاً با پیچیدگی های جدید چک صیادی، اصلاً شوخی بردار نیست. یه وکیل متخصص که به قوانین جدید تسلط داره، می تونه بهترین راهنمایی رو بهتون بکنه، مدارکتون رو درست بررسی کنه و شما رو از انتخاب مسیر اشتباه نجات بده. همیشه بهتره با یه متخصص مشورت کنید.
2. ثبت دقیق اطلاعات در سامانه صیاد هنگام دریافت چک: این نکته رو قبلاً هم گفتم و باز هم تاکید می کنم. وقتی چک صیادی دریافت می کنید، حتماً مطمئن بشید که صادرکننده، اطلاعات چک رو توی سامانه صیاد ثبت کرده و شما هم به عنوان گیرنده، اونو تایید کرده باشید. اگه این کار رو نکنید، عملاً چک بی اعتباره و حتی نمی تونید برگشتش بزنید.
3. عدم پذیرش چک های دارای شرایط خاص: تا جایی که ممکنه، از پذیرش چک هایی که روی اونا شرطی نوشته شده، بدون تاریخ هستن یا برای تضمین داده میشن، خودداری کنید. این چک ها معمولاً قابلیت شکایت کیفری رو ندارن و مسیر وصولشون سخت تر میشه.
4. جمع آوری و نگهداری دقیق مدارک: هر مدرکی که به چک و معامله مربوط میشه (قرارداد، رسید، مکاتبات) رو با دقت نگهداری کنید. این مدارک می تونن در مراحل قضایی حسابی به دردتون بخورن و ادعای شما رو تقویت کنن.
5. استعلام وضعیت صادرکننده و سابقه چک پیش از معامله: قبل از اینکه یه چک رو بگیرید، می تونید از طریق سامانه صیاد یا اپلیکیشن های بانکی، سابقه صادرکننده و وضعیت اعتبارش رو استعلام کنید. این کار بهتون کمک می کنه با آگاهی بیشتری معامله کنید و از همون اول جلوی مشکلات رو بگیرید.
6. امکان سازش و توافق با صادرکننده: همیشه راه گفت وگو و سازش بازه. شاید صادرکننده چک مشکل موقتی داشته و بتونید با یه توافق منطقی (مثلاً گرفتن یه چک جدید با تاریخ نزدیک، یا دریافت قسمتی از مبلغ)، بدون درگیر شدن با مراحل طولانی قضایی، به پولتون برسید. این گزینه رو همیشه توی ذهنتون داشته باشید.

یه نمونه شکواییه/دادخواست برای شکایت از چک برگشتی صیادی

اگه تصمیم گرفتید که خودتون برای تنظیم شکواییه یا دادخواست اقدام کنید (که البته با وکیل متخصص بهتره)، دونستن ساختار کلی اون می تونه کمک کننده باشه. این فقط یه نمونه کلیه و ممکنه جزئیاتش با توجه به شرایط پرونده شما تغییر کنه.

ساختار کلی شکواییه/دادخواست

معمولاً یه شکواییه یا دادخواست شامل بخش های زیر میشه:

1. مشخصات شاکی/خواهان: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس، شغل و شماره تماس شما.
2. مشخصات متشاکی علیه/خوانده: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی (در صورت اطلاع)، آدرس و شماره تماس صادرکننده چک.
3. شرح خواسته: اینجا دقیقاً می نویسید که از دادگاه چی می خواید. مثلاً درخواست صدور حکم مجازات برای صادرکننده چک بلامحل و مطالبه وجه چک به مبلغ … ریال به انضمام خسارت تاخیر تادیه و کلیه خسارات دادرسی.
4. دلایل و مستندات: اینجا مدارکی که دارید رو نام می برید. مثلاً اصل و کپی چک برگشتی صیادی شماره …، گواهی عدم پرداخت بانک … به شماره … مورخ …، تصویر کارت ملی و شناسنامه، پرینت ثنا و…
5. شرح واقعه: در این قسمت، به صورت خلاصه و واضح، ماجرای دریافت چک، مراجعه به بانک، برگشت خوردن چک و اینکه پول شما پرداخت نشده رو توضیح میدید. تاریخ های مهم رو حتماً ذکر کنید.

نمونه متن ساده و کاربردی برای شکواییه کیفری:

فرض کنید اسم شما رضا محمدی و صادرکننده چک هم علی حسینیه.

به نام خداوند دادگر

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

اینجانب رضا محمدی فرزند [نام پدر] به کد ملی [کد ملی]، با احترام به استحضار می رساند:

در تاریخ [تاریخ صدور چک]، یک فقره چک صیادی به شماره [شماره ۱۶ رقمی چک] به مبلغ [مبلغ به عدد] ریال ([مبلغ به حروف] ریال) از آقای علی حسینی فرزند [نام پدر صادرکننده] به کد ملی [کد ملی صادرکننده]، صادر و در وجه اینجانب دریافت گردید.

در تاریخ [تاریخ مراجعه به بانک] برای وصول وجه چک به بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] مراجعه نمودم. متاسفانه به دلیل [دلیل برگشت خوردن مثلاً کسری موجودی/مسدودی حساب]، وجه چک پرداخت نگردید و بانک محترم گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی] را صادر نمود که تصویر آن پیوست شکواییه می باشد.

با توجه به عدم وصول وجه چک و انقضای مهلت قانونی، صادرکننده محترم از پرداخت مبلغ چک امتناع ورزیده و موجب ورود خسارت به اینجانب گردیده است. لذا با تقدیم این شکواییه، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مقتضی جهت تعقیب کیفری متشاکی علیه محترم و اعمال مجازات قانونی به اتهام صدور چک بلامحل، و همچنین مطالبه وجه چک و کلیه خسارات قانونی (شامل خسارت تاخیر تادیه از تاریخ سررسید تا زمان پرداخت و هزینه های دادرسی) از محضر آن مقام محترم مورد استدعاست.

دلایل و مستندات:

• اصل و تصویر چک صیادی به شماره [شماره چک]
• اصل و تصویر گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی]
• تصویر کارت ملی و شناسنامه اینجانب
• پرینت احراز هویت سامانه ثنا

با تشکر و احترام

رضا محمدی

امضاء: __________

سوالات متداول

شکایت چک برگشتی صیادی چقدر طول می کشد؟

مدت زمان رسیدگی به شکایت چک برگشتی صیادی، بستگی به عوامل مختلفی دارد و نمی توان یک زمان دقیق و مشخص برای آن تعیین کرد. پیچیدگی پرونده، حجم کاری دادسرا و دادگاه ها، تعداد جلسات دادرسی، امکان تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی، و حتی پیگیری های خود شما، همگی روی زمان رسیدگی تاثیرگذارند. با این حال، به طور کلی می توان گفت که یک پرونده شکایت چک برگشتی از ابتدا تا انتهای اجرای حکم، می تواند از چند ماه تا حتی بیشتر از یک سال به طول بیانجامد. اگر از مسیر اجرای ثبت اقدام کنید، معمولا سریع تر به نتیجه می رسید.

برای شکایت از چک برگشتی صیادی به کجا مراجعه کنیم؟

برای شروع شکایت چک برگشتی صیادی، اولین قدم ثبت شکواییه یا دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. پس از ثبت در این دفاتر، پرونده شما بسته به نوع شکایت (کیفری، حقوقی یا ثبتی) به مراجع صالح ارجاع داده می شود:

• شکایت کیفری: ابتدا به دادسرای عمومی و انقلاب و سپس به دادگاه کیفری (معمولا دادگاه های کیفری ۲) همان حوزه ای که بانک صادرکننده گواهی عدم پرداخت در آن قرار دارد.
• شکایت حقوقی: به دادگاه حقوقی (شورای حل اختلاف برای مبالغ کمتر و دادگاه عمومی حقوقی برای مبالغ بیشتر) همان حوزه ای که بانک در آن قرار دارد یا محل اقامت صادرکننده چک.
• اقدام از طریق اجرای ثبت: به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی همان حوزه ای که بانک صادرکننده گواهی عدم پرداخت در آن قرار دارد.

حتماً قبل از مراجعه به هر مرجعی، ثبت نام در سامانه ثنا را انجام دهید.

آیا می توان از چک صیادی وعده دار شکایت کیفری کرد؟

متاسفانه خیر. یکی از مهم ترین ویژگی هایی که یک چک صیادی را قابل تعقیب کیفری می کند، این است که نباید وعده دار یا مدت دار باشد. به زبان ساده تر، چک باید برای حال صادر شده باشد، یعنی تاریخ صدور و تاریخ سررسید آن یکی باشد. اگر ثابت شود که تاریخ صدور و تاریخ مندرج بر روی چک، متفاوت است و چک برای پرداخت در آینده صادر شده، قابلیت شکایت کیفری از بین می رود و تنها می توانید از طریق حقوقی یا اجرای ثبت برای وصول وجه آن اقدام کنید.

چگونه می توان وضعیت و پیگیری چک برگشتی صیادی را انجام داد؟

برای پیگیری وضعیت شکایت چک برگشتی صیادی، می توانید از چند طریق اقدام کنید:

• سامانه ثنا: اصلی ترین راه برای پیگیری پرونده های قضایی شما، سامانه ثنا است. تمام ابلاغیه ها، تاریخ جلسات، و اطلاعات مربوط به روند پرونده از این طریق به شما اطلاع داده می شود.
• دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: می توانید با مراجعه حضوری به این دفاتر و ارائه کد رهگیری پرونده خود، از وضعیت آن مطلع شوید.
• سامانه صیاد بانک مرکزی: این سامانه بیشتر برای استعلام وضعیت اولیه چک و ثبت برگشتی کاربرد دارد و برای پیگیری قضایی پرونده، سامانه ثنا مرجع اصلی است.
• وکیل متخصص: اگر وکیل دارید، وکیل شما به صورت مداوم وضعیت پرونده را پیگیری کرده و شما را در جریان جزئیات قرار می دهد.

تفاوت چک صیادی و غیرصیادی در فرآیند شکایت چیست؟

تفاوت اصلی در فرآیند شکایت از چک صیادی و غیرصیادی، در قانون جدید صدور چک نهفته است. چک های صیادی به دلیل ثبت در سامانه یکپارچه صیاد بانک مرکزی، شفافیت و اعتبار بیشتری دارند و همین موضوع، مسیرهای شکایت را کمی متفاوت می کند:

• ثبت در سامانه صیاد: چک صیادی حتماً باید در سامانه صیاد ثبت و تایید شده باشد. عدم ثبت، آن را بی اعتبار می کند. این قابلیت در چک های قدیمی وجود نداشت.
• اقدام از طریق اجرای ثبت: برای چک های صیادی، امکان اقدام سریع و بدون نیاز به حکم دادگاه از طریق اجرای ثبت وجود دارد که این ویژگی برای چک های غیرصیادی به این سادگی وجود ندارد.
• اعتبارسنجی: سامانه صیاد امکان اعتبارسنجی صادرکننده چک را قبل از دریافت چک فراهم می کند که این مورد در مورد چک های قدیمی کمتر بود.
• مجازات های شدیدتر: با توجه به سیستم یکپارچه، عواقب صدور چک برگشتی صیادی برای صادرکننده (مانند مسدود شدن تمام حساب ها) گسترده تر و فوری تر است.

در کل، هدف قانون جدید، افزایش ضمانت اجرا و سهولت وصول وجه چک است که در چک های صیادی نمود بیشتری پیدا کرده است.

نتیجه گیری

همونطور که دیدیم، شکایت چک برگشتی صیادی، یه فرآیند کاملاً قانونی و مشخصه که با دونستن مراحل و نکاتش، می تونید حقتون رو بگیرید. از شناسایی چک صیادی و دلایل برگشتش گرفته، تا انتخاب بهترین روش شکایت (کیفری، حقوقی، یا ثبتی)، رعایت مهلت های ۶ ماهه، آماده کردن مدارک و پیگیری پرونده توی دادسرا و دادگاه، همه و همه قدم های مهمی هستن که باید با دقت برداشته بشن.

به یاد داشته باشید که زمان بندی خیلی مهمه و دیر اقدام کردن می تونه فرصت های قانونی شما رو محدود کنه. همچنین، عواقب سنگینی برای صادرکننده چک برگشتی وجود داره که می تونه اهرم فشار خوبی برای شما باشه. با همه این ها، پیچیدگی های حقوقی این مسائل کم نیست و مشاوره با یه وکیل متخصص می تونه بهترین راهنمای شما توی این مسیر باشه و بهتون کمک کنه تا با اطمینان خاطر بیشتری جلو برید و به نتیجه دلخواهتون برسید. پس اگه با چک برگشتی صیادی مواجه شدید، بدون اتلاف وقت، قدم های درست رو بردارید!